Банктердің өтімділігін активтері мен пассивтерін басқару арқылы реттеу тәсілдері

Банк қызметіндегі өтімді қаражаттың жеткіліксіз деңгейі оның қаржылық қиындықтарының және тиісінше төлем қаражаты тапшылығының туындауының негізгі себебі болып табылады. Мақалада өтімділікті басқарудың әртүрлі әдістері баяндалған. Олардың бірі - меншікті және оларға теңестірілген қаражатты оңтайлы орналастыру. Әдіс жоғары өтімді активтерді белгілі бір деңгейде ұстауды талап етеді. Бұл әдісті банктер дамымаған қаржы нарығы жағдайында қолданады. Өтімділікті басқарудың екінші әдісі - бұл сыртқы займдарды тарту есебінен қамтамасыз етілетін пассивтердің көлемі мен құрылымын реттеу. Әдісті ірі банктер пайдаланады. Мақалада осы әдістердің әрқайсысы өтімділікті басқару құралдарына ие екені атап өтілді. Мақалада коммерциялық банктердің депозиттік шоттарында ақшаның көп мөлшеріне өсуі инфляцияның өршуіне әкелуі мүмкін. Ақша массасын реттеу үшін орталық банк кредиттік экспансия немесе кредиттік рестрикция саясатын жүргізеді. Авторлар атап өткендей, базалық ставканы (дисконтты) арттыру немесе төмендету неғұрлым тиімді құрал болып табылады, оларды пайдалану банктердің артық резервтерін және олардың жаңа ақша жасау мүмкіндігін азайтады немесе арттырады. Орталық банктің бағалы қағаздарды сатып алу және сату бойынша ашық нарыққа қатысуы, коммерциялық банктер үшін ең төменгі резервтік талаптарды белгілеу жаңа депозиттер құруды азайтуға немесе ұлғайтуға мүмкіндік береді. Авторлар коммерциялық банктердің өтімділігін басқару әдістерін реттеуге кірісті барынша арттыруға және банктік қызметтерді барынша азайтуға қол жеткізетінін көрсетеді.

активтер, пассивтер, бастапқы резервтер, қайталама резервтер, тапшылық, өтімділік нормативтері, желілік бағдарламалау, шектеулер, базалық мөлшерлеме, активы, пассивы, первичные резервы, вторичные резервы, дефицит, нормативы ликвидности, линейное программирование, ограничения, базовая ставка, assets, liabilities, primary reserves, secondary reserves, deficit, liquidity ratios, linear programming, restrictions, base rate

1. Деньги, кредит, банки: учебник / под ред. член-корр. АН РК, проф. Сейткасимова Г.С. - Алматы: Экономика, 2011. - 430 c.

2. Саниев М.С. Деньги, кредит, банки: учебник. - Алматы, 2000. - 350 с.

3. Банковский менеджмент: учебник / под ред. Лаврушина О.И. - 5-е изд., перераб. и доп. - М.: КНОРУС, 2016. - 414 с.

4. Финансы и кредит: учебник / под ред. Романовского М.В. - М.: Юрайт, 2008. - 575 с.

5. Долан Э.Дж. Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика: учебник. - М., 2008. - 448 с.

6. Челекбай А.Д. Риск-менеджмент в денежно-кредитной и инвестиционной деятельности: теория, мировой опыт и практика Казахстана. - Алматы: Экономика, 2007. - 312 с.

7. Әлмереков Н.А. Банк ісіндегі тәуекелді басқару. - Алматы: Экономика, 2010. - 194 с.

8. Мартыненко Н.Н. Банковские операции: учебник. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: ЮРАИТ, 2014. - 612 с.

9. Максимо В. Энг, Фрэнсис А. Лис, Лоуренс Дж. Мауер. Мировые финансы: учебник: перевод с англ. - М.: ООО Издательско-консалтинговая компания «ДеКА», 1998. - 768 с.

10. Симонова Ю.Ф. Валютные отношения. - М.: Финансы и статистика, 2002. - 280 с.