Күрделі жүйелерді басқарудағы факторлық талдау

Мақалада нарық жағдайда әлеуметтік-экономикалық жүйелерді зерттеу құралдарының артықшылық­тары мен кемшіліктері қарастырылады. Жүйе дамуына әртүрлі дәрежеде көп санды ішкі және сыртқы фак­торлар әсер тигізеді. SWOT-талдау қоғамның экономикалық және әлеуметтік саласын басқару үдерісінде әжептәуір кең. SWOT-талдау жүргізуде о да, бұ да фактордың маңыздылығы туралы ақпараттың жетіспеуші­лігі байқалады. Ең маңызды факторларды талдауға қосу ықтималын күшейту үшін сол үдеріске сарапшы­лар мен шеттегі мамандарды ғана емес, математикалық, соның ішінде корреляциялық-регрессиялық модель­дерді жасау дағдыларды меңгере алатын экономист-математиктерді де тарту керек. Осы екі құрал күрделі әлеуметтік-экономикалық жүйелерді басқару үдерісінде бір-бірін толықтырады және өзара әрекет жасайды. SWOT-талдау әсер ететін факторлардың дамуы, зерттелетін құбылыстар динамикасы белгілі бір уақыт кезеңі үшін таңдауға мүмкіндік береді, ал корреляциялық-регрессиялық модель зерделенетін объектке әр фактор­дың әсер ету дәрежесі, сонымен қатар оны даму болашағы туралы ақпаратты береді. Керісінше, регрессиялық модельді және оның қалыптасуын талдағанда зерттеу құбылысына әсер ететін факторларды таңдауға бола­ды және оған ешбір әсер етпейтін факторларды «елеп тазартуға» болады. Бұл SWOT матрицасына бірқатар жылдар бойы зерттеліп жатқан құбылысқа әсер ететін негізгі факторлардың қосылуы үшін ақпараттық база болып табылады, бұл өз кезегінде нарықтағы стратегиялық жоспарлау мен әлеуметтік-экономикалық жүйеде басқарудың тиімділігін арттырады.

социально-экономическая система, исследование, факторы, SWOT-анализ, регрес­, сионная модель, взаимодействие, әлеуметтік-экономикалық жүйе, зерттеу, факторлар, SWOT-талдау, регрессиялық модель, өзара әрекет, socio-economic system, research, factors, SWOT-analysis, regression model, interaction

1. Воронина В.М., Кокарев Д.В. SWOT-анализ как современный инструмент исследования в целях антикризисного управления // Слияния и поглощения. - 2007. - № 6(52). - С. 49.

2. Дибб С., Симкин Л. Практическое руководство по сегментированию рынка. - СПб.: Питер, 2002. - 240 с.

3. Гольдштейн Г.Я. Основы менеджмента: учеб. пособие. - Изд. 2-е, доп. и перераб. - Таганрог: ТРТУ, 2003. - 350 с.

4. Егоров А. Рисуем риски: SWOT-матрица без перезагрузки // The Chief. - 2009. - № 10(84). - С. 40.

5. Использование регрессионного анализа для исследования процессов управления сложными системами: метод. указания / cост. А.Б. Прокофьев, Е. В. Шахматов. - Самара: СГАУ, 2005. - 23 с.