Дүниежүзілік зейнетақымен қамсыздандырудың қалыптасу және даму ерекшеліктері

Мақалада «зейнетақымен қамсыздандыру» және «зейнетақы жүйесі» ұғымдарының мазмұны, әлемдік масштабта зейнетақымен қамсыздандырудың қалыптасу кезеңдері қарастырылады, олардың диффрен­циациасы әрқайсысының негізгі сипаттамасын белгілеуге мүмкіндік береді: ұлттық зейнетақы жүйелерінің қалыптасуы, халықты зейнетақымен қамсыздандырумен кеңірек қамту және зейнетақымен қамсыздандыру парадигмасын өзгерту. Дамыған батыс елдеріндегі зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің қалыптасуы мен дамуының ерекшеліктерін салыстыра отырып талдау жасалған. Дамыған елдерде зейнетақы жүйесін ре­формалау аясында мемлекеттік зейнетақы сақтандыру тетіктеріне қосымша ретінде мемлекеттік емес зей­нетақымен қамсыздандыру енгізілді. Бұл міндетті және ерікті жеке зейнетақылық сақтандыру түрінде өтті. Міндетті жеке зейнетақымен қамсыздандыру - зейнетақымен қамсыздандырудың түрі, онда тұлғалардың сақ­тандырылған зейнетақы жарналары азаматтар зейнеткерлікке шыққаннан кейін жеке зейнетақы қор­ларына аударылады. Ерікті жеке зейнетақымен қамсыздандыру - міндетті зейнетақы әлеуетін арттыру үшін арнал­ған, ол мамандандырылған қаражат жеке жинақ портфельдерінің ерікті құруына негізделген және әдетте, жеке сектор арқылы жүзеге асырылады. Мақалада белгіленген жарналар сызбасы ретінде ұсы­нылған зейнетақы­мен қамсыздандыру үлгілері талданды, басқару және қатысу әдістеріне байланысты олардың жіктелуі берілген. Зейнетақымен қамсыздандырудың негізгі институттары қарастырылып, олардың ком­би­нациясы әлемнің түрлі елдеріндегі заманауи зейнетақы жүйесін құру үшін негіз болды. «Зейнетақымен қам­сыздандыру» және «зейнетақы жүйесі» терминдерінің саралануына ерекше назар аударылады.

зейнетақымен қамсыздандыру, зейнетақы жүйесі, сақтандыру, жарналар, зейнетақы қор­, лары, жинақ, pension provision, pension system, insurance, contribution, pension funds, savings, пенсионное обеспечение, пенсионная система, страхование, взносы, пенсионные фонды, сбережения

1. Послaние Президентa Республики Кaзaхстaн - Лидерa нaции Н.А. Нaзaрбaевa нaроду Кaзaхстaнa «Стрaтегия «Кaзaхстaн-2050»: новый политический курс состоявшего госудaрствa» от 14.12.2012 г. [Электронный ресурс]. URL: www.akorda.kz/upload/ (дaтa обрaщения: 28.10.2016).

2. Madrid R.L. Ideas, economic pressures and pension privatization // Latin American politics and society. - 2005. - Vol. 47. - № 2. - P. 23-50.

3. Смит A. Исследовaние о природе и причинaх богaтствa нaродов. - М.: Экономикa, 1993. - C. 570.

4. Тулепбaев К.М. Новaя модель пенсионного обеспечения нaселения РК: теория, методология и мехaнизмы реaлизaции: автореферaт дис. … докт. экон. нaук. - Aлмaты, 2007. [Электронный ресурс]. URL: https://refdb.ru/look/2492290-pall.html (дaтa обрaщения: 29.10.2016).

5. Куценко В.В. Пенсионное обеспечение в России: история, состояние, перспективы: текст лекций. - Новосибирск, 2006. - С. 103.

6. Зaхaров М.Л., Тучковa Э.Г. Прaво социaльного обеспечения России. - 2-е изд., перерaб. - М.: Издaтельство «БЕК», 2002. - С. 202-258.