. Қазақстан Республикасының газ саласының ағымдағы жағдайы

Қазақстан Республикасы табиғи ресурстардың үлкен қорларына ие. Газ – бүгінгі таңда әлемдегі ең сұранысқа ие энергия ресурстарының бірі. Қазақстан газ қоры мен өндірісі бойынша жетекші отыз елдің қатарына кіреді, сонымен бірге өзінің өндірістік әлеуетін үнемі арттырып, әлемдегі газ саласындағы әсер ету аясын кеңейтеді. Пайыздық қатынаста Қазақстанға бүкіл әлемде барланған табиғи газ қорының 1,7% тиесілі. Бұл мақалада елдің газ саласын дамыту көрсеткіштері талданады, жылжымалы орташа мәндегі Браун моделі (СС модель) негізінде 2030 жылға дейін табиғи газды өндіру болжамы жасалды. Транзит және экспорт сияқты құбырлар арқылы газ тасымалдау көрсеткіштеріне талдау жүргізілді. Картадағы орналасу Қазақстанның газ саласын дамытуда маңызды рөл атқарады, Еуропа мен Азияны байланыстыратын газ құбырлары оның аумағы арқылы өтеді. Транзиттік газ құбырлары елдің ішкі нарығын газбен қамтамасыз ету үшін де, газды экспорттау үшін де қолданылады. Жоғары, орташа және төмен қысымды газ құбырлары бар. Олардың Қазақстан аумағындағы жалпы ұзындығы 28 628 км құрайды. Саланың тұрақты дамуын көрсететін оң көрсеткіштерден басқа, ҚР газ саласының дамуына кедергі болатын факторлар анықталды.

1. Национальный энергетический доклад KAZENERGY. – 2019. – URL: http://www.kazenergy.com/ upload/document/energy-report/NationalReport19_ru.pdf (дата обращения: 20.10.2020). 207 Научный журнал «Вестник университета «Туран» № 1(89) 2021 г.

2. Данные Департамента статистики Комитета по статистике МНЭ РК. – 2019. – URL: http://stat.gov. kz/ (дата обращения: 20.10.2020).

3. Ниязбекова Ш.У., Назаренко О.В. Современное состояние и перспективы развития нефтегазового сектора Республики Казахстан // Вестник Московского университета имени С.Ю. Витте. Серия 1: Экономика и управление. – 2018. – №4 (27). – С. 7–14.

4. АО НК «КазМунайГаз». О компании. Финансовые результаты, отчеты. – 2019. – URL: http:// ir.kmg.kz/ru (дата обращения: 20.10.2020).

5. Алиев Б.Ж. Перспективы развития газовой отрасли республики Казахстан // Российское предпринимательство. – 2016. – № 1. – С. 110–112.