«Саумал-тур» жобасы бойынша зерттеудің бесінші кезеңі: қорытындылары мен перспективалары

Мақаланың мақсаты – саумалды қолдану, физикалық күш салу және ортатаулықта болу комбинациясының адам ағзасына әсерін анықтау. Саумал немесе жаңа піскен бие сүті балаларды немесе қарттарды тамақтандыру кезінде сиыр сүтіне тамаша балама болып табылады. Бие сүтінің емдік қасиетін көне қазақ халқы 5 мың жыл бұрын қолданған. Мақалада саумалдың дене белсенділігімен бірге дозаланған қолданылуы және егде жастағы спортшылардың денсаулығын жақсарту мақсатында 5 жыл бойы ортатаулықта болу туралы деректер келтірілген. Зерттеу әдістемесі туристік және медициналық әдебиеттерді талдауға, жүйелік талдауға негізделген, сонымен қатар тұжырымдық экспериментті қамтиды. Жоба орта таулар климатының емдік және сауықтыру әлеуетін, спорттық-сауықтыру туризмінің технологияларын және Орталық Азия халықтарының саумал пайдаланудағы ежелгі дәстүрлерін біріктіруге негізделген. Жинақталған тәжірибе мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік береді: 1) адам орта биіктік жағдайында болған сайын организмнің оттегінің жетіспеушілігіне төзімділігі артады, адамдардың әл-ауқаты жақсарады, дененің қызметі тұрақтанады, жұмыс қабілеттілігі артады; 2) жинаққа қатысушылардың барлығы салмағын, қан қысымын және жүрек соғу жиілігін жас нормасына теңестіруді айтарлықтай төмендетті; 3) жұмыс қабілеттілігі айтарлықтай өсті; 4) Саумалдың профилактикалық тиімділігі және инсульт пен инфаркттан зардап шеккен егде жастағы спортшылар үшін қалпына келтіру потенциалы анықталды; 5) саумал пайдалану барысында қатысушылардың интеллектуалдық белсенділігі артады.

1. Global Economic Impact Report. World Travel and Tourism Council. URL: https://wttc.org/Research/ Economic-Impact

2. Outram A.K., Stear N.A., Bendrey R., Olsen S., Kasparov A., Zaibert V., Thorpe N., Evershed R.P. The earliest horse harnessing and milking. Science, 2009, 323, рр. 1332–1335. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19265018/

3. Pieszka, Magdalena & Łuszczyński, Jarosław & Zamachowska, Monika & Augustyn, Romana & Dlugosz, Boguslawa & Hędrzak, Magdalena. Is mare milk an appropriate food for people? – Areview. Annals of Animal Science. 2015. 16. 10.1515/aoas-2015-0041. URL: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/137444

4. «Саумал-тур»: лечебно-оздоровительный проект // Курорт. – 2018. – № 8(8) – С. 8.

5. Третий этап исследования по проекту «Саумал–тур»: итоги и перспективы // Вестник университета «Туран» – 2018. – № 4(80). URL: https://vestnik.turan-edu.kz/jour/issue/view/38