Қазақстан ұлттық қорының активтерін қалыптастыру көздерін талдау және оның тиімділігін бағалау

Мақалада Қазақстанның ұлттық қорының активтері мен оның 2001 ж. бастап 2020 ж. аралығындағы динамикасы қарастырылып, оның қалыптасу көздеріне талдау жасалып, активтерді пайдалану тиімділігі бағаланды. Қор активтерін қалыптастырудың негізгі көздері – мұнай секторындағы ұйымдардан түсетін тікелей салықтар мен басқарудан түсетін инвестициялық кірістер. 2016 ж. бастап жиынтық трансферттер түріндегі ұлттық қордың қаражаты игеріліп, тауар бағасының қолайсыз конъюнктурасы жағдайында ел экономикасын қолдауға бағытталады. Қор жұмысының нәтижесін және оның тиімділігін бағалау үшін 2001 ж. бастап 2020 ж. аралығында жинақталған кірістілік, орташа арифметикалық және орташа геометриялық кірістілік, портфельдің стандартты ауытқуы, вариация коэффициенті, тәуекел үшін сыйлықақының орташа мөлшері және Шарпа коэффициенті сияқты көрсеткіштер есептелген. Қордың валюталық портфелінің тәуекелі мен кірістілігінің негізгі көрсеткіштері Норвегиялық мұнай қорының көрсеткіштерімен салыстырылады. Салыстыру нәтижесінде қор портфелінің құрылымы бойынша құнды ұсыныстар мен қорытындылар жасалды. Қордың жалпы кірістілігін арттыру үшін қорға шетелдік компаниялардың акциялары сияқты тәуекелді қаржы құралдарына инвестициялардың үлесін біртіндеп ұлғайту қажет. Соңғы 10 ж. ЖІӨ-ге қатысты қордың жалпы трансферттері есептеліп, 2022 ж. соңына қор көлемінің болжамы жасалды. Қордың көлемі әлі де жеткілікті деңгейде және қолайсыз сыртқы факторлардың әсерінен Қазақстан экономикасы үшін сенімді қауіпсіздік жастығы.

1. Rozanov A. Who holds the wealth of nations? Central Banking Journal. May 2005, vol. 15, no. 4.

2. Kunzel P., Lu Y., Petrova I., Pihlman J. Investment Objectives of Sovereign Wealth Funds – A Shifting Paradigm. IMF Working Paper. 2011. Jan.

3. Federal Reserve Economic Data. URL: https://fred.stlouisfed.org.

4. Шарп У., Александер Г., Бэйли Дж. Инвестиции. Пер. с англ. – М.: ИНФРА-М, 2006. – XII, 1028 c.

5. Ванхорн Д., Вахович мл. С., Джон М. Основы финансового менеджмента. – 12-е издание. Пер. с англ. – М.: ООО «И.Д. Вильямс», 2008. – 1232 с.

6. Годовые отчеты Национального банка РК за 2015–2020 годы. Раздел 4.3. Управление Национальным фондом. – С. 67.

7. Отчеты о формировании и использовании Национального фонда Республики Казахстан за 2015– 2020 годы.

8. АКРА. Зависимость пополнения госбюджета Казахстана от трансфертов НФРК. Аналитический комментарий. – 25 декабря 2020.

9. Government pension fund global, annual report 2020. Norges Bank Investment Mamagement.

10. Боди З, Кейн А., Маркус А. Принципы инвестиций. 4-е издание. Пер. с англ. – М. : Издательский дом «Вильямс», 2008. – 984 с.

11. Stocks, Bonds, Bills and Inflation 2016 Yearbook