Қазақстан Республикасындағы білім беру сәйкессіздігі және еңбек нарығы

Бұл мақалада ашық дереккөздерден алынған деректер негізінде білім берудегі сәйкессіздік және оның Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығына әсері талданды. Білім беруді басқару бойынша әдебиеттерді талдау бұл мәселені көптеген елдердің зерттеп жатқанын көрсетеді. Зерттеушілер білім берудегі сәйкессіздігінен кадрлардың тұрақтамауы, мамандықты дұрыс таңдамау, жұмыс пен табысқа қанағаттанбау сияқты жағымсыз салдарды анықтайды. Осы мәселе бойынша шетелдік әдебиеттерді зерттей келе, авторлар білім беруді еңбек нарығының қажеттіліктеріне сәйкестендіру опциясы ретінде Үндістан тәжірибесін пайдалануды ұсынады. Біздің ойымызша, Қазақстан Республикасында ғылыми-зерттеу институттары, мемлекеттік органдар тарапынан білімдегі сәйкессіздікке байыпты, жүйелі зерттеулер жүргізілуі тиіс. ҚР Білім және ғылым министрлігі, сондай-ақ ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі сияқты мемлекеттік органдар Р. Вердуго және Н. Вердуго ұсынған әдістемені пайдалануы, білім беру мен еңбек нарығының нақты жай-күйін бағалауға және сәйкессіздікті жеңілдету үшін тиісті қорытындылар жасауға көмектеседі. Сайып келгенде, қазақстандық жоғары білім беру жүйесі еңбек нарығының қазіргі заманғы болмысына жақсы бейімделуге тиіс. Мақала жазу кезінде экономикалық-статистикалық әдістер, талдау, синтез, салыстыру, ұқсастық әдістері қолданылды.

1. Berg I. Education and Jobs: The Great Training Robbery. Praeger. 1970.

2. Freeman R. Overinvestment in College Training? J. Hum. Resour. No. 10. P. 287–311.

3. Freeman R. The Overeducated American, Academic Press. New York. 1976.

4. Hersch J. Education Match and Job Match. Review of Economics and Statistics. 1991. Vol. 73. No. 1. P. 140–144.

5. Topel R. Job mobility, search, and earnings growth: A reinterpretation of human capital earnings functions. Research in Labour Economics. 1986. Vol. 8. P. 199–233.

6. Viscus W.K. Job Hazards and Worker Quit Rates: An Analysis of Adaptive Worker Behavior. International Economic Review. 1979. Vol. 20. No. 1. P. 29–58.

7. Tsang M.C., Levin H.M. The economics of overeducation. Economics of Education Review. 1985. Vol. 4. No. 2. Р. 93–104.

8. Duncan G.J., Hoffman S.D. The incidence and wage effects of overeducation. Economics of Education Review. 1981. Vol. 1. No. 1. Р. 75–86.

9. Verdugo R.R., Verdugo N.T. The Impact of Surplus Schooling on Earnings: Some Additional Findings. Journal of Human Resources. 1989. Vol. 24. No. 4. Р. 629–643.

10. Cohn E. The impact of surplus schooling on earnings: Comment. Journal of Human Resources. 1992. No. 27(4). P. 679–682.

11. Cohn E., Khan S.P. The wage effects of overschooling revisited. Labour Economics. 1995. No. 2. P. 67–76.

12. Cohn E., Ng Y.C. Incidence and wage effects of overschooling and underschooling in Hong Kong, Economics of Education Review. 2000. Vol. 19. No. 2. Р. 159–168.

13. Hartog J., Oosterbeek H. Education, allocation and earnings in the Netherlands: Overschooling? Economics of Education Reviewю. 1988. No. 7(2). Р. 185–194.

14. McKinsey Center for Government. Education to employment: Designing a system that works. New York: McKinsey Center for Government. 2012.

15. Piriya Pholphiru. Educational Mismatches and Labor Market Outcomes: Evidence from both Vertical and Horizontal Mismatches in Thailand. Education + Training. 2017. Vol. 59. Issue 5. doi: 10.1108/ET-11-2016-0173

16. Veneri C.M. Can occupational labor shortages be identified using available data? Monthly Labor Review. 1999. Р. 15–21.

17. Dore R.P. The Diploma Disease: Education, Qualification and Development, University of London. London, 1976.

18. Dolton P., Vignoles A. The incidence and effects of overeducation in the UK graduate labour market. Economics of Education Review. 2000. Vol. 19. No. 2. Р. 179–198.

19. Frenette M. The overqualified Canadian graduate: the role of the academic program in the incidence, persistence, and economic returns to overqualification. Economics of Education Review. 2004. Vol. 23. No. 1. Р. 29–45.

20. Mavromaras K., McGuinness S., Wooden M. Overskilling in the Australian labour market. Australian Economic Review. 2007. Vol. 40. No. 3. Р. 307–312.

21. Sloane P.J., Battu H., Seaman P.T. Overeducation, undereducation and the British labour market. Applied Economics. 1999. Vol. 31. No. 11. Р. 1437–1453.

22. Образование в Республике Казахстан / Статистический сборник / на казахском и русском языках / Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан Бюро национальной статистики. – 167 с.

23. Более 60 казахстанских вузов готовят безработных. URL: https://newtimes.kz

24. Названы лидеры и аутсайдеры среди вузов Казахстана. URL: https://kapital.kz

25. Выступление Главы государства К.К. Токаева на заседании Мажилиса Парламента Республики Казахстан. URL: https://www.akorda.kz ›

26. URL: https://iac.enbek.kz.ЦРТР_Годовойотчетпорынкутруда_сентябрь_2021.

27. OECD Skills Matter: Additional Results from the Survey of Adult Skills. 2019.

28. Sharma S., Sharma P. Educational mismatch and its impact on earnings: evidence from Indian labour market. International Journal of Social Economics. 2017. Vol. 44. No. 12. Р. 1778-1795. URL: https://doi.org/10.1108/IJSE-05-2016-0134