Туристік инновациялар: іске асырудың мәні, формалары және жауапкершілік деңгейі

Қазақстанда туристік саланы дамытудың басымдығы ұлттық экономика құрылымын әртараптандыру және оның шикізаттық бағыттан ауысудың қажеттілігімен негізделген. Сырттан келушілер туризмін дамыту валюталық түсімдердің өсуіне, қазақстандықтар үшін ішкі демалыстың қолжетімділігін қамтамасыз етуге ықпал етуі тиіс. Соңғы екі жылдағы оқиғалар (COVID-19 пандемиясы, Еуразия өңіріндегі геосаяси ахуалдың күрделенуі) отандық туризмге назар аударуды арттыру және оның дамуын тежейтін проблемаларды жою қажеттілігін анықтады. Қазақстандық туризмді дамытудың табыстылығы көрсетілетін қызметтердің деңгейімен айқындалады. Өкінішке орай, бүгінгі күні қазақстандық туристік нарық осы саланың қазіргі әлемдегі барлық белгілі жаңалықтарына сай деп айтуға болмайды. Сонымен қатар, қабылданған іс-әрекеттердің тиімділігін стейкхолдерлерге функционалдық жауапкершілік пен өкілеттіктерді дұрыс беру арқылы ғана қамтамасыз етуге болады. Сондықтан, осы мақалада туристік инновацияны жүзеге асырудың авторлық моделін құру мақсаты әртүрлі қызмет салаларына инновацияларды енгізудегі туристік саладағы жауапкершілік деңгейлерін көрсету болып табылады. Ұсынылған модель туристік саланы дамыту стратегиясын әзірлеуде қолданылады. Мақаланы жазу кезінде талдау және синтездеу, индукция және дедукция, салыстырмалы талдау әдістері, сондайақ визуализация әдісі қолданылды. Зерттеу нәтижелері туризмдегі инновациялар теориясының ғылыми негіздерін толықтырып, туризмді дамытудың аймақтық және ұлттық бағдарламаларын жасауда қызығушылық тудыруы мүмкін.

1. World Tourism Organization (UNWTO). URL: http://www.eunwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284416899 (дата обращения: 24.05.2022)

2. Закон Республики Казахстан «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам промышленной политики» от 27 декабря 2021 года № 87-VII. URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=32652336&pos=74;-60#pos=74;-60 (дата обращения: 25.05.2022)

3. Омарова К.А., Подсухина О.В., Акишева Е.К. Перспективы развития инновационного развития туризма в Казахстане // Инновационная экономика: перспективы развития и совершенствования. – 2016. – № 7(17). – С. 256–260.

4. Беспаева Р.С., Бугубаева Р.О., Мануэль Ф.Г. Развитие сферы туризма на основе инновационных маркетинговых технологий // Известия НАН РК. – 2018. – № 4(320). – С. 156–165.

5. Пыхарев А.Н., Елетова А.Ш. Основные направления инновационного развития индустрии туризма и инфраструктуры в Республике Казахстан // Материалы конференции «Ключевые проблемы современной науки – 2012». URL: https://tourlib.net/statti_tourism/pyharev.htm (дата обращения: 15.05.2022)

6. Вуколов В.Н. Инновации в подготовке горных гидов для туристского бизнеса города Алматы // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 2. – С. 186–192.

7. Закон «О туристской деятельности в Республике Казахстан» от 13 июня 2001 года № 211. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z010000211_ (дата обращения: 25.05.2022)

8. Государственная программа развития туристской отрасли Республики Казахстан на 2019–2025 годы. Утверждена Постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 мая 2019 года № 360. URL: https://strategy2050.kz/ru/state_programs/-2019-2025-/ (дата обращения: 25.05.2022)

9. Концепция развития туристской отрасли Республики Казахстан до 2025 года. Утверждена Постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 июня 2017 года № 406. URL: https://legalacts.egov.kz/about (дата обращения: 26.05.2022)

10. Mllićević S. Innovation in the function of growth and development of tourism industry in tourism market // Megatrend revija, 2016, no. 13(1), pp. 147–158.

11. Ngo L.V., O’Cass A. Creating value offerings via operant resource-based capabilities // Industrial Marketing Management, 2009, no. 38(1), pp. 45–59.

12. Kostadinović I., Stanković S. Organizational Learning and Innovation in the Tourism Industry as a Basis for Creating Value for Tourists // Economic Themes, 2021, no. 59(1), pp. 153–172.

13. Hjalager A.-M. 100 Innovations That Transformed Tourism // Journal of Travel Research, 2015, no. 54(1), pp. 3–21.

14. Adianus S.G., Otto R.P., Madris A.R. The Influence of Tourism Product Innovation on the Performance of Tourism Destinations through Mediation of Tourists’ Satisfaction in Tana Toraja South Sulawesi // International Journal of Innovative Science and Research Technology, 2018, no. 3(9), pp. 520–526.

15. Новиков В.С. Инновации в туризме. М.: ИЦ «Академия», 2007. – 208 с.

16. Вартанова М.Л. Инновационная деятельность в туризме и ее государственное регулирование // Journal of International Economic Affairs. – 2017. – № 7(2). – С. 209–222.

17. Hjalager A.-M. Progress in Tourism Management: A Review of Innovation Research in Tourism // Tourism Management, 2010, no. 31, pp. 1–12.

18. Organization for Economic Co-operation and Development. URL: https://doi.org/10.1787/9789264013100-en. (дата обращения: 13.04.2022)

19. Fagerberg J., Mowery D., Nelkson R. The Oxford Handbook of Innovation. Oxford: Oxford University Press. 2005. – 36 p.

20. Changkai S. Tourism Product Innovation Based on the View of Postmodernism. Proceedings of the 7th International Conference on Innovation & Management. 2010. Р. 577–580.

21. Минцберг Г. Структура в кулаке: создание эффективной организации / Пер. с англ. Под ред. Ю.Н. Каптуревского. – СПб: Питер, 2004. – 512 с.

22. Razavi S.H., Attarnezhad O. Management of Organizational Innovation // International Journal of Business and Social Science, 2013, no. 4(1), pp. 226–231.

23. Scafuto I.C., Belfort A.C., Teixeira G.M. Emerson Antonio Process Innovation: a surfing manufacturer case study // International Journal of Innovation, 2018, no. 6(1), pp. 16–37.

24. Damian I.E., Suárez–Barraza M.F. Innovación de procesos en la gestión turística // Una revisión de la literature: Intangible Capital, 2022, no. 18(2), pp. 515–530.

25. Nadda V., Arnott I. Marketing Innovation in Tourism. Chapter: 19 In book: Handbook of Research on Innovations in Technology and Marketing for the Connected Consumer. Publisher: IGI Global. 2019. Р. 401–415.

26. Haddad S., Algadeer H. An empirical investigation on the impact of innovation within organisations on marketing innovation // Jordan Journal of Applied Science, 2004, no. 7, pp.77–95.

27. Li S.L. Marketing Innovation in Enterprises // Commerce Modernization, 2009, no. 37(23), pp. 45–49.

28. Rafaelli R., Glynn M.A. Institutional innovation: novel, useful, and legitimate // Shalley C., Hitt M.A., Zhou J. (eds) The Oxford handbook of creativity, innovation, and entrepreneurship. Oxford University Press. Oxford, 2015, pp. 407–420.

29. Villavicencio G.J.D., Didonet S.R., Dodd A. Innovation: An Institutional Approach Inovação // Uma Abordagem Institucional: Espacios, 2015, no. 36(21), pp. 13–18.

30. World Tourism Alliance, Tourism Research Center, Chinese Academy of Social Sciences. URL: https://www.wta-web.org/ (дата обращения: 08.07.2022)