Қазақстан Республикасындағы ауыл шаруашылығын мемлекеттік реттеу және қолдау

АӨК-ті мемлекеттік реттеу және қолдау – үкіметтің өндіріс нарықтарына, ресурстар нарықтарына, саудаға, қоғамдық тауарларға инвестицияларға, жаңартылатын және сарқылатын табиғи ресурстарға, сыртқы факторларды реттеуге, азық-түлік тауарларының маркетингі мен таралуына араласуының күрделі және дамып келе жатқан желісі. Бұл мақаланың мақсаты – Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығын дамытудың тұжырымдамалық көзқарасын қалыптастыру және агроөнеркәсіп кешенін мемлекеттік реттеу. Мақалада Қазақстан экономикасындағы аграрлық сектордың негізгі бағыттары туралы көзқарастар бейнеленген 5 бөлім ұсынылады: 1) негізгі микроэкономикалық көрсеткіштер; 2) ауыл шаруашылығы секторын қаржыландыру; 3) ауыл шаруашылығын қолдау; 4) саясаттың негізгі құралдары; 5) саясаттағы соңғы өзгерістер; 6) ауыл шаруашылығын дамытудың тұжырымдамалық көрінісі. Зерттеу нысаны – Қазақстанның АӨК болып табылады. Жұмыста АӨК дамуының негізгі индикаторларына баға беріліп, мемлекеттік қаржылық қолдау бағаланды, мал шаруашылығының, балық шаруашылығының, өсімдік шаруашылығының қазіргі жай-күйі талданды. Жұмыста деректерді іріктеудің жүйелік тәсілі, шындықты сандық және сапалық зерттеу әдістері, экономикалық, статистикалық және салыстырмалы талдау әдістері есептерді шешудің әдіснамалық құралы ретінде қолданылады. Жұмыстың талдамалық бөлігі ЭЫДҰ деректері, Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің, Дүниежүзілік банктің сайтында жарияланған ауыл шаруашылығы жөніндегі ресми статистикалық деректерге негізделген. Авторлардың пайымдауынша, саяси және экономикалық жетістіктер болашақ ауылшаруашылық және азық-түлік саясатының әл-ауқатын жақсартатын реформалардың жүзеге асырылуына мүмкіндік туғызады.

1. Policy – National Agriculture Policy. URL: https://extranet.who.int/nutrition/gina/en/node/8808 (дата обращения: 6.12.2022)

2. Kazakhstan – Country Commercial Guide. URL: https://www.trade.gov/country-commercial-guides/kazakhstan-agricultural-sector (дата обращения: 29.11.2022)

3. Azamat R. A Slow Recovery Through the COVID-19 Crisis in 2020: Kazakhstan-Economic-Update, World Bank Group. 2020.

4. Обзор ОЭСР. Прогноз развития сельского хозяйства ОЭСР–ФАО на 2021–2030 годы. URL: https://www.oecd-ilibrary.org/agriculture-and-food/oecd-fao-agricultural-outlook-2021-2030_89601cc5-pt

5. Akhmetova K., Terzhanova A., Akhmetova A. State regulation of agricultural sector of Kazakhstan // Problems of AgriMarket, 2020, no. 3, рр. 60–66. URL: https://doi.org/10.46666/2020.2708-9991.07

6. Niyetalina G.K. Foreign experience of government regulation of agriculture // Bulletin of Turan University, 2020, no. 2, pp. 80–87.

7. Назаренко В.И., Папцов А.Г. Государственное регулирование сельского хозяйства в странах с развитой экономикой // Информагробизнес. – 1996. – C. 84–89.

8. Kazakhstan: Agricultural Insurance Feasibility Study: Main Report. World Bank. 2022. URL: https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/20779 (дата обращения: 20.10.2022)

9. Atomu N., Yasutaka Y., Katsunobu K., Daisuke S. Direct payments to Japanese farmers: Do they reduce rice income inequality? // Lessons for other Asian countries: Journal of Policy Modeling, 2020, volume 42, issue 5, pp. 968–981.

10. Eric J.B., Vincent S. The impact of policy design on payment concentration in Ad-hoc disaster Relief // Lessons from the Market Facilitation and Coronavirus Food Assistance programs: Food Policy, 2022, volume 106, 102189, pp. 89–104.

11. Raffaele C., Davide D., Gabriele D. Paths of adaptation to climate change in major Italian agricultural areas // Effectiveness and limits in supporting the profitability of farms: Agricultural Water Management, 2022, volume 244, 106433, pp.133–150.

12. Holcombe R.G., Boudreaux C.J. Regulation and Corruption // Public Choice, 2015, no. 164(1–2), pp. 75–85.

13. Gwartney J., Lawson R., Hall J. Economic freedom of teh world annual report: Vancouver, BC: Fraser Institute. 2014, 38 p.

14. Papahchyan I., Tolmachev A. Modern tools of state regulation for agricultural production: Polythematic Online Scientific Journal of Kuban State Agrarian University. 2017, 21p.

15. Zoria О., Zorya S., Salohub I. Formation of organizational and economic mechanism of state regulation of agricultural lending system: Market Infrastructure. 2020. DOI: 10.32843/infrastruct40-14

16. Salamin O., Poperechny S. Actual problems of formation priority directions of state regulation in agriculture // Scientific Messenger of LNU of Veterinary Medicine and Biotechnologies, 2018, no. 20(62–7). DOI: 10.15421/nvlvet8612

17. Agricultural Policy Monitoring and Evaluation 2021: Addressing the Challenges Facing Food Systems. URL: https://www.oecd-ilibrary.org/sites/6d3f3654-en/index.html?itemId=/content/component/6d3f3654-en (дата обращения: 29.11.2022)

18. Метаданные. Исследование по странам. URL: https://www.compareyourcountry.org/support-foragriculture (дата обращения: 20.10.2022)

19. Закон РК «О республиканском бюджете на 2017–2019 годы. URL: http://www.online.zakon.kz (дата обращения: 29.09.2022)

20. «Оценки поддержки производителей и потребителей». Сельскохозяйственная статистика ОЭСР (база данных). URL: http://dx.doi.org/10.1787/agr-pcse-data-en. (дата обращения: 28.11.2022)

21. Tazhibaev S., Musabekov K., Yesbolova A., Ibraimova S., Mergenbayeva A., Sabdenova Zh., Seidahmetov M. Issues in the Development of the Livestock Sector in Kazakhstan, Procedia // Social and Behavioral Sciences, 2014, volume 143, pp. 610–614. Данные Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию. URL: http: stat.gov.kz

22. Shayakhmetova Zh. Kazakhstan’s Agricultural Industry Shows Positive Growth Despite Pandemic. URL: https://astanatimes.com/2021/02/kazakhstans-agricultural-industry-shows-positive-growth-despite-pandemic/ (дата обращения: 29.11.2022)

23. Итоги развития сферы сельского хозяйства за 2021 год и планы на предстоящий период. Официальный информационный ресурс премьер министра РК. URL: https://primeminister.kz/ru/news/reviews/itogi-razvitiya-sfery-selskogo-hozyaystva-za-2021-god-i-plany-na-predstoyashchiy-period-22422 (дата обращения: 19.10.2022)

24. Потенциал агропромышленного комплекса страны. портал Qazaqstan tarihy. URL: https://ehistory.kz/ru/news/show/33443/ (дата обращения: 20.10.2022)

25. Agricultural Industry in Kazakhstan. Part 1. URL: https://crcons.com/eng/agriculture_in_Kazakhstan_1 (дата обращения: 29.09.2022)

26. George C., George W. Scenario Thinking: Preparing Your Organization for the Future in an Unpredictable World // Palgrave Macmillan, 2018, no. 1, pp. 67–89.