Аймақтық экономиканың бәсекеге қабілеттілік мәселелері

Мақаланың мақсаты – аймақтық экономиканың бәсекеге қабілеттілік мәселелерін зерттеу. Қазіргі нарық жағдайында аймақтар инвестициялық ресурстарға (мемлекеттік, жеке және шетелдік), сондай-ақ ресурстардың барлық көздері мен өткізу нарықтарына салық төлеушілерді тарта отырып, өзара бәсекелеседі. Бұл ретте аймақтар ұлттық және халықаралық нарықтардың дербес субъектілері болып табылады. Жоғарыда айтылғандарға байланысты бүгінгі күні біз үшін Қазақстан өңірлерінің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету мәселесі өте өзекті болып отыр. Қазақстан Үкіметінің негізгі мақсаттарының бірі – оның өндірістік базасын әртараптандыру және аумақтарды дамытудың ұлттық стратегиясын жүзеге асыру арқылы ел экономикасының тұрақты өсуін қамтамасыз ету. Дегенмен, өңірлік бәсекеге қабілеттіліктің алғы шарттары ұлттық деңгейде қаланған. Өңірлердің тұрақты дамуы елде өсуге, жұмыспен қамтуға, тұрақтылыққа ықпал ететін макроэкономикалық орта және кәсіпкерлікті дамыту мен жұмыс орындарын құруды ынталандыратын салық салу және реттеу жүйелері сияқты қолайлы жағдайлар болған жағдайда ғана мүмкін болады. Макроэкономикалық жағдайды дұрыс бақылаған жағдайда елдің бәсекеге қабілеттілігін тежейтін нарықтық бұзылуларды еңсеруге бағытталған микроэкономикалық реформалар аймақтық және жергілікті деңгейде ғана тиімді болуы мүмкін. Шын мәнінде, елдің салыстырмалы артықшылығының басым бөлігі оның аймақтарының ерекшеліктерімен анықталады, ал тиімді ұлттық бәсекеге қабілеттілік стратегиясы аймақтардың сипаттамаларын (мүмкіндіктері де, әлсіз жақтары да) ескеруді талап етеді. Өңірдің бәсекеге қабілетті дамуы әдетте түрлі әлеуметтік, сондай-ақ экономикалық мақсаттардың үйлесімі жағынан қарастырылатын сан алуан өлшемді процесс екенін есте ұстаған жөн.

1. Abrizah A., Zainab A.N., Kiran K., Raj R.G. LIS journals scientific impact and subject categorization: A comparison between Web of Science and Scopus // Scientometrics, 2013, no. 94(2), pp. 721–740. URL: http://www.springerlink.com/content/0138-9130 doi: 10.1007/s11192-012-0813-7

2. Agovino M., Ferrara M., Marchesano K., Garofalo A. The separate collection of recyclable waste materials as a flywheel for the circular economy: the role of institutional quality and socio-economic factors // Economia Politica, 2020, no. 37(2), pp. 659–681. URL: http://link.springer.com/journal/40888 doi: 10.1007/s40888-019-00153-9

3. Региональная составляющая устойчивого развития и конкурентоспособности национальной экономики. Интервью с акимом Актюбинской обл. Сагиндиковым Е. URL: https://rus.azattyq.org/a/Eleusin_Sagindikov/1335455.html

4. Alaerts L., Van Acker K., Rousseau S., De Jaeger S., Moraga G., Dewulf J., De Meester S., Eyckmans J. Towards a more direct policy feedback in circular economy monitoring via a societal needs perspective // Resources, Conservation and Recycling, 2019, no. 149, pp. 363–371. URL: www.elsevier.com/locate/resconrec doi: 10.1016/j.resconrec.2019.06.004

5. Исследование инвестиционной привлекательности Казахстана. Представления и реальность. Отчет компании «Эрнст энд Янг». – 2012. URL: invest.gov.kz/upload/docs/f41

6. Ворожейкин В.Н., Рыбаков Ф.Ф. Демонополизация экономики как элемент рыночных отношений. – СПб, 1994. – С. 84.

7. Национальное бюро статистики АСПИР. URL: http://stat.kz/

8. Материал из Википедии – свободной энциклопедии. URL: http://ru.wikipedia.org/wiki/Жамбылская_область

9. Экономика Жамбылской области развивается опережающими темпами. – 2012. URL: http://kzinform.com/ru/news/20120229/08992.html

10. Основные достижения области за 30 лет независимости Республики Казахстан. Отчет акима Жамбылской области. – Тараз, 2022.

11. Итоги социально-экономического развития Жамбылской области за январь–декабрь 2021 года // Материалы заседания акимата ЖО в 4 квартале 2021 г.

12. Гранберг А. Основы региональной экономики. Учебник для вузов. – М.: ГУ-ВШЭ, 2000. – 423 с.

13. Доклад заместителя председателя Комитета по делам Федерации и региональной политике В. Парфенова на V Байкальском экономическом форуме «Обеспечение сбалансированного развития субъектов Российской Федерации – генеральное направление региональной политики». URL: www.regions.ru

14. Кузьмин О.М. Статистическое исследование конкурентоспособности регионов России // Автореф. дисс. на соиск. уч. ст. канд. эконом. наук. – Москва, 2011. – 23 с.

15. Alonso-Almeida M.M., Rodríguez-Antón J.M. The role of institutional engagement at the macro level in pushing the circular economy in Spain and its regions // International Journal of Environmental Research and Public Health, 2020, no. 17(6), art. no. 2086. URL: https://www.mdpi.com/1660-4601/17/6/2086/pdf doi: 10.3390/ijerph17062086.

16. Ростов Е.В., Муллагалеева З.З. Роль региональной структурной политики в государственном управлении региональным развитием РФ // Вестник Томского государственного университета. – 2009. – № 318. – C. 179–185.

17. Региональные проблемы переходной экономики: вопросы теории и практики / Под ред. В.Г. Алиева. – М.: Экономика, 2002. – 646 с.

18. Филатова М.Г. Структурная перестройка промышленности: сущность, закономерности, механизм государственного регулирования. – Екатеринбург: УРО РАН, 1999.

19. Ларина Н.И., Кисельников А.А. Региональная политика в странах рыночной экономики: Учеб. пособие. – М.: Экономика, 1998. – 173 с.

20. Портер М.Э. Конкуренция. Пер. с англ.: учеб. Пособие. – М.: Издательский дом «Вильямс», 2000. – 495 с.