Пандемия жағдайындағы Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігін басқару

Жалпы алғанда, экономикалық қауіпсіздік халықтың қажеттіліктерін ұлттық экономика сипатында сапалы қанағаттандыруды білдіреді. Бүгінгі таңда басым мәселелердің бірі азық-түлік қауіпсіздігі деп атауға болады. Халықты азық-түлікпен толық қамту, оның өмірлік кезеңдегі белсенділігін анықтайды. Сонымен қатар, экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету мемлекеттің саяси тәуелсіздігін көрсетеді. Сондықтан, егер бірде-бір мемлекет өз халқының азық-түлік қауіпсіздігін сапалы толық қамтамасыз етуге ұмтылмаса, қауіпсіздіктің басқа да мәселелері, яғни саяси, экономикалық, ұлттық қауіпсіздік туралы айтуға болмайды. Мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздік мәселесі халықтың жалпы қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі шарттары болып табылады. Осы тұрғыда мемлекет азық-түлік қауіпсіздігін қамтуда, азық-түлікпен қамтамасыз ету көрсеткіштерін арттыруға, халықтың азық-түлік тауарларына шығындарын азайтуға және тұтынушыларды қауіпсіз өніммен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін жоспарларды жүзеге асыруда. Бұл мақалада әлемде болған пандемияның еліміздің экономикалық және азық-түлік қауіпсіздік жағдайына әсер ететін факторлары талданады. Экономикалық қауіпсіздіктің негізгі қауіптері Қазақстан Республикасына айтарлықтай деңгейде әсерін тигізді. Осы қауіпсіздіктердің кез-келгені мемлекет пен бизнеске байланысты тиісті тұжырымдамалық ұсыныстарды түбегейлі талдауды және іс-шаралар әзірлеуді талап ететіндігін атап өткен жөн. Сол себепті мақаланың мақсаты экономикалық және азық-түлік қауіпсіздік мәселелерін жан-жақты талқылау және қо-рытындылар жасау болып табылады. Азық-түлік қауіпсіздігінің жағдайын, жай-күйін зерттеу негізінде жүйелік бағытқа бағытталған экономикалық, аналитикалық, статистикалық әдістер қолданылды. Зерттеудің қорытындылары елдің әлеуметтік және экономикалық дамуы мақсатында, пандемиямен күресу бағытындағы іс-шараларда қолданылуы мүмкін.

1. Спанов М.У. Экономическая безопасность: опыт системного анализа. – Алматы: Қазақстан даму институтi, 2009. – 206 с.

2. De Sousa A., Diamon J. The five hotspots where food prices are getting people worried. Bloomberg Wealth. Feb. 28, 2021. URL: https://www.bloomberg.com/news/articles/2021–02–28/the-five-hotspots-where-food-prices-are-getting-people-worried?srnd=premium-europe&sref=Y0jVLcFo

3. Гумеров Р.Р., Кириченко И.А. Управление рисками в системе обеспечения продовольственной безопасности Российской Федерации // Мир новой экономики. – 2021. – № 15(4). – С. 41–47.

4. Есжанова Ж.Ж., Ермекбаева Д.Д., Мырзаева У.А. Оценка продовольственной безопасности Казахстана в условиях кризиса Covid 19 // Economics: the strategy and practice. 2021. No. 16(2). P. 145–153.

5. Стратегия экономической безопасности и социальной стабильности Казахстана: коллективная монография / Под ред. академика НАН РК А.А. Сатыбалдина. – Алматы: Институт экономики КН МОН РК, 2019. – 740 с.

6. Shaimerdenova A., Tireuov K., Kerimova U., Mursalimova E. Development of industrial and urban areas in the context of ecological and economic security // Journal of Environmental Management and Tourism. 2020. No. 11(1). Р. 65–72.

7. Tireuov K.M., Kerimova U.K., Turekulov S.A. Ways to improve the competitiveness of agricultural production in Kazakhstan // Journal of Advanced Research in Law and Economics. 2020. No. 11(2). Р. 613–618.

8. Madiyev G., Kerimova, U., Yespolov A., Bekbossynova A., Rakhimzhanova G. Fostering investment-innovative activity within the agro-industrial complex of the Republic of Kazakhstan // Journal of Environmental Management and Tourism. 2018. No. 9(3). Р. 533–541.

9. Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі туралы заңы. 6.01.2012 ж. № 527-ІV. URL: https://adilet.zan.kz/ (өтініш берілген күн: 11.03.2022)

10. Мухамеджанова Д.Ш. Казахстан и международные интеграционные процессы: монография. – Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2011. – 200 с.

11. Арыстанбеков К. Государственное обеспечение экономической безопасности в США // Фемида. – 2015. – № 8. – С. 58–60.

12. Колупаев В.А. Формирование концепции национальной экономической безопасности в зарубежных странах. – Минск, 2015. – № 12. – С. 2–9.

13. Чувилова О.Н., Романюта И.В., Берсей Д.Д. и др. Региональные аспекты экономической безопасности страны в условиях глобализации: монография. – М.: Проспект, 2016. – 94 с.

14. Продовольственная безопасность республики Казахстан: современное состояние, проблемы. URL: www.cabar.asia.kz ( дата обращения: 02.01.2022)

15. Kantarbayeva S.M., Kaiyrbayeva A.Y., Rakhimzhanova G.M., Mykhybayev M.S. On the development perspectives of the Kazakhstan agro-sector // Journal of Advanced Research in Law and Economics. 2020. No. 11(2). Р. 410–419.

16. Продовольственная безопасность в Евразийском экономическом союзе: проблемы и пути решения. URL: https://eec.eaeunion.org/news/speech/ (өтініш берілген күн: 05.04.2022)

17. Как COVID-19 влияет на продовольственную безопасность Казахстана. URL: www.kapital.kz/ (өтініш берілген күн: 07.04.2022)

18. Продовольственная безопасность в приоритете государства. URL: www.kisi.kz (өтініш берілген күн: 05.05.2022)

19. Гончаренко Л.П. Экономическая безопасность: учебник для вузов / под ред. Ф.В. Акулинина. – М.: Российский экономический университет имени Г.В. Плеханова, 2018. – 478 с.

20. Калиев Г.А., Молдашев А.Б. Вопросы продовольственной безопасности Казахстана // Проблемы агрорынка. – 2021 – № 4(4). – С. 13–22.