Демографиялық жағдайды жақсарту үшін Қазақстан ауылдарының әлеуметтік инфрақұрылымын дамыту тетіктері

Ауыл шаруашылығын табысты жүргізуге қолайлы жағдайлардың болуына қарамастан, ауыл тұрғында-рының республиканың ірі қалаларына көші-қонының жалғасып жатқан үдерісінің қарқыны қысқарған жоқ. Мақала тақырыбының өзектілігі Қазақстанда қалыптасқан осы парадокстың себептерін анықтап, оларды жою үшін қажетті шаралар кешенін жасау қажеттілігімен түсіндіріледі. Бұл мәселенің өткірлігін ауылдық аумақтардың әлеуметтік инфрақұрылымын дамыту жөніндегі мемлекеттік шаралардың іске асырылу дең-гейінің жеткіліксіздігі күшейтеді. Зерттеудің мақсаты – ауылдық елді мекендердің демографиялық жағ-дайына әсер ететін экономикалық даму деңгейі мен әлеуметтік инфрақұрылыммен қамтамасыз ету деңгейінің көрсеткіштерін талдау. Зерттеу әдістемесінде ауыл тұрғындарының әл-ауқатын, өмір сүру сапасын сипаттай-тын көрсеткіштерді зерттеуге және ауыл экономикасын жақсартуға бағытталған бағдарламалардың тиімділі-гін бағалауға жүйелі тәсіл қолданылады. Ауылдық елді мекендердің инфрақұрылымын жақсарту бағытында қа жетті мемлекеттік шараларды қабылдау мақсатында Қазақстандағы ауылдық елді мекендердің қазіргі жағ дайын талдау мәселелері қарастырылған. Қазақстанның ауыл шаруашылығын дамытудың мемлекеттік бағ дарламаларын талдау ауылдық елді мекендердің әлеуметтік-экономикалық дамуында туындайтын мәсе-лелердің түрлерін анықтауға мүмкіндік береді. Ауыл тұрғындарын тиімді жұмыспен қамтуды арттыруға, ауылдардағы жаппай кәсіпкерлікті дамытуға ынталандырудың инновациялық әдістерін қолдану арқылы ауылды дамытудағы мәселелерді шешудің жаңа жолдарын әзірлеу ұсынылады.

1. Женсхан Д., Альпеисова Ш.Е. Социально-экономическое развитие сельских районов Казахстана // Проблемы агрорынка. – 2021. – № 1. – С. 147–154. URL: https://doi.org/10.46666/2021-1-2708-9991.18

2. Қалалар мен елді мекендердің ашықтығын, қауіпсіздігін, өміршеңдігін және экологиялық тұрақ-тылығын қамтамасыз ету. URL: https://stat.gov.kz/for_users/sustainable_development_goals/goal_11_sustainable_cities_and_communities (өтініш берілген күн: 14.05.2022)

3. Lall S.V., Harris S., Zmarak S. Rural-Urban Migration in Developing Countries: A Survey OF Theoretical Predictions and Empirical Findings. –The World Bank: Development Research Group, 2006. URL: http://hdl.handle.net/10986/8669

4. Torum B. Rural – Urban Migration and Cardiovascular Disease Risk Factors in Young Guatemalan Adults // International Journal of Epidemiologists. 2002. No. 31. Р. 218–226.

5. Deshingkar P. Understanding the Implications of Migration for Pro-poor Agricultural Growth // Agriculture Task Group Meeting. 2004. No. 17. Р. 1–20.

6. Amrevurayire Е.О., Ojeh V.N. Consequences of rural-urban migration on the source region of Ughievwen clan Delta state Nigeria // European Journal of Geography. 2016. Volume 7. No. 3. P. 42–57.

7. Закшевский В., Меренкова И., Перцев В. Модель социального партнерства на сельских территориях // АПК: экономика, управление. – 2015. – № 6. – С. 69–75.

8. Каймакова М.В. Экономический механизм развития сельской социальной инфраструктуры региона: автореферат дисс. на соискание ученой степени канд. экон. наук 08.00.05. – Москва, 2009. – 23 с.

9. Костарев А.В. Стратегия развития социальной инфраструктуры сельского муниципального образования: дисс. на соискание ученой степени канд. экон. наук 08.00.05. – Пермь, 2004. – 167 с.

10. Тлеубердинова А.Т., Нурланова Н.К., Альжанова Ф.Г. Социальные последствия роста Казахстанских мегаполисов и рекомендации по их преодолению // Economics: the strategy and practice. – 2022. – № 17(4). – C. 58–75

11. Киреева А.А, Нурланова Н.К., Кенжегулова Г.К., Кенжеали Е.А. Оценка уровня депрессивности и уязвимости населенных пунктов: на примере регионов западного Казахстана // Qainar Journal of Social Science. – 2022. – № 1(4). – C. 35–48.

12. Тлеубердинова А.Т., Кулик В.Б., Кулик К.В. Анализ обеспеченности транспортной инфраструктурой сельских районов Республики Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2021. – № 3(83). – С. 103–111.

13. Полухина Е.А. Оценка инфраструктурного ресурса транспортной составляющей АПК Казахстана: критерии и показатели // Проблемы агрорынка. – 2021. – № 3. – С. 186–192. URL: https://doi.org/10.46666/2021-3.2708-9991.21

14. Женсхан Д., Рустембаев Б.Е., Нукешева А.Ж. Ауылдық аумақтардың әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымы: Қазақстанның ауыл халқының әл-ауқатын жаңартуға және жақсартуға бағдарлану // Проблемы агрорынка. – 2022. – № 3. – Б. 184–191.

15. Бодаухан К., Женсхан Д., Жолмуханова А.Ж. Внутренняя миграция и ее влияние на развитие социальной инфраструктуры сельских территорий Казахстана // Проблемы агрорынка. – 2022. – № 4. – С. 197–206. https://doi.org/10.46666/2022-4.2708-9991.21

16. Об утверждении Прогнозной схемы территориально-пространственного развития страны до 2030 года. Указ Президента Республики Казахстан от 9 октября 2019 года № 185. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U1900000185/info (өтініш берілген күн: 14.05.2022)

17. М.Н. Муханова. Занятость селян в неформальном секторе на региональных рынках труда АПК. URL: https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/61383/1/978-5-7741-0327-0_049.pdf (өтініш берілген күн: 14.05.2022)

18. Реформы в Казахстане: успехи, задачи и перспективы // OECD: Секретариат по международным отношениям. Подразделение по работе со странами Евразии. – С. 49.