Қазақстандағы жастар туризмінің даму тенденциялары мен бизнес модельдерінің жұмыс істеу мәселелері: сараптамалық сауалнама

Зерттеудің өзектілігі халықаралық туристік ағындар көлемінің тұрақты ұлғаюы жағдайында жастардың рөлі мен маңыздылығын қайта қарастыру қажеттілігімен анықталады; туристік бизнестің инновациялық ны-сандарын қалыптастыру қажеттілігі; қазақстандық туристік кәсіпорындардың бизнес үлгілерінің жұмыс істеу тиімділігін анықтайтын зерттеулердің жеткіліксіздігі. Зерттеудің мақсаты – туроператорлар мен турагенттердің ағымдағы бизнес-модельдерінің жұмыс істеу проблемаларын анықтау, сондай-ақ Қазақстандағы жастар туризмінің даму үрдістерін зерделеу. Жалпы ғылыми әдістер, соның ішінде сипаттамалық әдіс, талдау, сараптамалық сауалнама, жалпылау және құрылымдау әдістері қолданылды. Мақалада қазақстандық туризм секторында, оның ішінде жастар туризмі саласындағы қызметтерді іске асыру шеңберінде қолдануға неғұрлым жақын бизнес-модельдер анықталды; елдің туристік нарығындағы бизнес-модельдердің та-бысты жұмыс істеуіне кедергі келтіретін факторлар, сондай-ақ жастар туризмін дамытуға бөгет болатын кедергілер айқындалды. Сондай-ақ, жастар туризмінің перспективалық бағыттары мен бизнес-модельдердің инновациялық нысандары ұсынылды: B2B стартаптар; туризмнің тауашалық түрлерін дамыту; краудфандинг және краудсорсинг; үлестік меншік; интеграциялық модель; әлеуметтік желілер арқылы турларды сату; теңшелген өнімдерді әзірлеуге мамандандыру. Бұл зерттеу туроператорларға, турагенттерге, орналастыру және тамақтану объектілеріне, сондай-ақ олардың қызметін тиімді жоспарлау және ұйымдастыру үшін жас-тар туризмін дамытуға мүдделі басқа ұйымдарға пайдалы болуы мүмкін.

1. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://www.stat.gov.kz/ (дата обращения: 15.01.2022)

2. Рожкова Д.Ю. Бизнес-модели предпринимательской активности в международном туризме // Экономика: проблемы, решения, перспективы. – 2017. – № 12. – С. 119–124.

3. Чеберко Е.Ф., Смирнов С.А. Формирование инновационных бизнес-моделей предприятий туристической отрасли в условиях системного кризиса // Управленческое консультирование. – 2016. – № 4. – С. 186–198.

4. Santos M.C., Ferreira A., Costa C., Santos J.A.C. A Model for the Development of Innovative Tourism Products: From Service to Transformation // Sustainability. 2020. No. 12(11).

5. Akay B. The Relationship Between Tourism Development, Satisfaction, Support to Tourism and Tourism Entrepreneurship in Emerging Tourism Destination: Residents’ Perspective // Journal of Tourism Management Research. 2022. No. 9(1). P. 64–81.

6. Galeone A., Sebastiani R. Transformative service research in hospitality // Tourism Management. 2021.

7. No. 87. 7 Seo K., Woo L., Mun S.G., Soh J. The asset-light business model and firm performance in complex and dynamic environments: The dynamic capabilities view // Tourism Management. 2021. No. 85.

8. Stornelli A., Ozcan S., Simms C. Advanced manufacturing technology adoption and innovation: A systematic literature review on barriers, enablers, and innovation types // Research Policy. 2021. No. 50(6).

9. Fang Y., Bi D., Chen H., Peng T. Spatial effects of knowledge-intensive business services clustering on tourism innovation in urban aggolomerations // Dili Xuebao/Acta Geographica Sinica. 2021. No. 76(6). P. 1521–1536.

10. Magdalina A., Bouzaima M. An empirical investigation of European airline business models: Classification and hybridisation // Journal of Air Transport Management. 2021. No. 93.

11. Mhlanga O. Peer-to-peer-travel: Is airbnb a friend or foe to hotels? // International Journal of Culture, Tourism, and Hospitality Research. 2019. No. 13(4). P. 443–457.

12. Zontek Z. Innovation development in regional tourism enterprises / S. Jankovic, D.S. Jurdana (Eds.) // 3rd International Scientific Conference Tosee – Tourism in Southern and Eastern Europe 2015: Sustainable Tourism, Economic Development and Quality of Life. 2015. No. 3. P. 489–495.

13. Reinhold S., Zach F.J., Krizaj D. Business models in tourism – state of the art // Tourism Review. 2019. No. 74(6). P. 1120–1134.

14. Navickas V., Petroke I., Baciuliene V., Kljucnikov A. Development of Sharing Economy-Based Business Models in The Tourism Sector // Marketing and Management of Innovations. 2021. No. 3. P. 43–52.

15. Статистический институт ЮНЕСКО. URL: http://uis.unesco.org/en/uis-student-flow (дата обращения: 02.02.2022)

16. Новостной портал LSM.KZ. URL: https://lsm.kz/kazahstanskij-turizm-teryaet-milliony-tenge-dohoda (дата обращения: 18.01.2022)