Технологиялық кәсіпкерліктің мәселелері мен болашағы: Қазақстан Республикасының тәжірибесі

Бүгінгі таңда Қазақстанда инновациялық әрі технологиялық секторды дамыту мақсатында, техноло-гиялық кәсіпкерлікті дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау бойынша көптеген жұмыстар жүргізілуде. Техно-кәсіптікті дамыту жаңа білімді жаңа технологияларға, өнімдер мен қызметтерге айналдыратын тиімді ұлттық инновациялық жүйенің болуын білдіреді. Инновациялық өнім көлемі төмендеп бара жатыр, негізгі себептердің бірі ғылымның өндіріспен байланысының болмауы болып табылады. Инновациялық кәсіпкер-лік төмен денгейінде дамыған, сондықтан технологиялық кәсіпкерліктің дамуы да нашарлайды. Инновация-лық пассивтілік 89,5% құрайды, бұл ішкі және сыртқы факторлардың нәтижесі. Ғылыми ортада зерттеулер-дің көпшілігі сыртқы факторларға назар аударады, бірақ бұл зерттеуде авторлар ішкі факторларды (жеке тәжірибе мен мәдени ерекшеліктер) терең зерттеудің маңыздылығына назар аударуды ұсынады. Ғылыми мақаланың мақсаты – Қазақстан Республикасында технологиялық кәсіпкерлікті дамыту проблемалары мен перспективаларын анықтау. Зерттеуді жүргізу үшін авторлар Қазақстан Республикасы Стратегиялық жос-парлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросының деректеріне негізделген сипаттамалық статистика әдісін пайдаланды. Авторлар деректерді талдаудың, негізгі статистиканы талдаудың және логика-лық талдаудың негізгі статистикалық рәсімдерін қолданды. Авторлар атап өткен Қазақстан Республикасын-дағы технологиялық кәсіпкерлікті дамытудың негізгі аспектілері инновациялық байланыстардың дамуы, білім экономикасы және жоғары технологиялық өндіріс болып табылады. Осылайша, мақалада технологиялық кә-сіпкерлікті дамытудың негізгі аспектілеріне тежеуіш ретінде әсер ететін факторларды талдайды және оларды барынша азайтуға ықпал ететін бірқатар ұсынымдарды ұсынады.

1. Park S.A. Study on Determinants of the Performance of Technology Venture // Master’s Thesis, Chung-Ang University, Seoul, Korea, August 2010. URL: http://www.riss.kr/search/detail/DetailView.do?p_mat_type=be54d9b8bc7cdb09&control_no=fbbb42e673ff37a6ffe0bdc3ef48d419&outLink=K (accessed: 30 November 2022)

2. Kwon M., Jung H. The effect of entrepreneurs’ characteristic, technological capabilities and network on firm performance of technology-based start-ups // Asia-Pac. J. Business Venture Entrepreneurship. 2012, no. 7, pp. 7–18.

3. Dorf R.C., Byers T.H. Technology Ventures: From Idea to Enterprise // McGraw-Hill: New York, NY, USA, 2005.

4. Shane S., Venkataraman S. Guest Editors’ Introduction to the Special Issue on Technology Entrepreneurship. Res. Policy 2004, no. 32, pp. 181–184.

5. Bailetti T. Technology Entrepreneurship: Overview, Definition, and Distinctive Aspects // Technol. Innov. Manag. Rev. 2012, рр. 5–12.

6. Hoque A.S.M.M., Awang Z.B., Siddiqui B.A. Technopreneurial Intention among University Students of Business Courses in Malaysia: A Structural Equation Modeling // Int. J. Entrep. Small Medium Enterp. 2017, no. 4, pp. 1–16.

7. United States Innovation and Competition Act. 2021. URL: https://www.congress.gov/117/bills/s1260/BILLS-117s1260es.pdfP.1260 (accessed: 01 February 2022)

8. Ministry of Innovation Affairs of Japan. URL: https://www.mofa.go.jp (accessed: 01 October 2021)

9. Портал бюро национальной статистики Агенства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан: «Об инновационной деятельности предприятий в Республике Казахстан». URL: https://www.stat.gov.kz/official/industry/23/statistic/5 (дата обращения: 26 ноября 2022)

10. Chandler G.N., Hanks S.H. Market Attractiveness, Resource-based Capabilities, Venture Strategies, and Venture Performance. J. Bus. Ventur. 1994, no. 9, pp. 331–349.

11. Baron, R.A. Counterfactual Thinking and Venture Formation: The Potential Effects of Thinking about What Might Have Been. J. Bus. Ventur. 2000, no. 15, pp. 79–91.

12. Joseph A. Shumpeter. The theory of economic development: An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle. 1912, pp. 200–255. URL: https://www.hup.harvard.edu/catalog.php?isbn=9780674879904 (accessed: 11 October 2021)

13. Gerhard Mensch Stalemate in technology: Innovations Overcome the Depression. 1975, pp. 103–201.

14. Global Innovation index. 2022. URL: https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo-pub-2000-2022-section1-en-gii-2022-at-a-glance-global-innovation-index-2022-15th-edition.pdf (accessed: 28 November 2022)

15. Нормативно-правовые акты проекта Министерства цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Казахстана (МЦРИАП РК) со Всемирным банком «Стимулирование продуктивных инноваций». URL: http://fpip.kz/index.php/ru/technology-commercialization/venture-fund (дата обращения: 01 декабря 2022)

16. Результаты исследования рынков в Казахстане в инновационном приложении KazDATA. URL: https://kazdata.kz (дата обращения: 01 декабря 2022)

17. Wu J., Si S., Liu Z. Entrepreneurship in Asia: Entrepreneurship knowledge when East meets West Asian Business and Management. 2022, no. 21(3), рр. 317–342.

18. Актуальные данные The World Bank Group за 2020 год // Research and development expenditure % of GDP. URL: https://data.worldbank.org/indicator/GB.XPD.RSDV.GD.ZS (дата обращения: 14 декабря 2022)

19. Ministry of Science, ICT and Future Planning and Evaluation; Korea Institute of S&T Evaluation and Planning. Report of Investigation & Analysis of National R&D Programs in Korea. 2016. URL: https://scienceon.kisti.re.kr/srch/selectPORSrchReport.do?cn=TRKO201800037421 (accessed: 21 November 2022)

20. North D.C. Institutions, institutional change and economic performance. Cambridge University Press. 1990.