Қазақстан Республикасында миграциялық үдерістерді мемлекеттік реттеудің негізгі мәселелері және басымдылықтары

Мақаланың мақсаты – миграция бойынша үдерістерді басқару, халық санының артуына немесе тұрақ-тануына әсерін және еліміздің біртұтастығын, қауіпсіздігін қамтитын іс-шараларды айқындау. Көші-қон саясатының ел қауіпсіздігіне жүйелі контексте, құрылымдық қызметте, тарихи, бихевиористік, салыстырмалы негізде, әлеуметтік әдіснамалар негізінде әсері қаралды. Иммиграцияның негізгі міндеті – шетелдіктердің Қазақстанға көшуі, мемлекеттік шекаралардың ашықтығы, республиканың геосаяси орналасуы, ұлтаралық қатынастардың тұрақтылығы, сондай-ақ көшіп келу – көшіп кету үрдістерін мемлекеттік реттеу жөніндегі қызметті жетілдіру. Бұл мақалада нақты әлеуметтік-экономикалық өсудің, аймақтың дамуының, елімізде азаматтарды жұмыспен қамтамасыз етудің және өркениетті дамудың жоғарғы деңгейіне жету мәселелері қарастырылды. Қазақстанның алдында экономикалық өркендеудің заманауи жағдайымен болашақ дамудың жалпы спектрі тұр. Бүгінгі таңда азаматтардың халықаралық көшу-қонуы басымдырақ болуда, бұл, әсіресе дамыған елдердің алдына аса күрделі және көптарапты мәселелер кешенін қоюда. Авторлар көшу-қонуды реттейтін биліктің мемлекетке қажетсіз иммигранттардың алдына өте алмайтын кедергі қоюуына және ірі басқа этникалық топтардың өзіне қабылдайтын қоғамға қолайлы кіруін қолдауға қабілетті бола алмауы, халықтың көшу-қону саясаты бойынша жаңаша әдістемелер мен құралдардың, сондай-ақ тың бастамаларға ғылыми-зерттеулер жүргізудің қажет екендігі айқындады. Қазақстан елінде жүзеге асырылып отырған миграциялық үдерістер бойынша және статистикалық деректердің негізінде 2030–2050 жж. арналған болжамдық көрсеткіштер әзірленді.

1. Нарық экономикасы жағдайындағы халықтың көшіп-қонуы. – Алматы: Қазақ ұлттық аграрлық университеті, 2006. – 203 б.

2. Көшіп келушілердің бейімделу жолдарын жақсарту // Халықаралық бизнес университеті. Хабаршы. – 2007. – № 4(6). – 111 б.

3. Сыртқы көшіп қонуды мемлекеттік реттеу // Халықаралық бизнес университеті. Хабаршы. – 2007. – № 2(4). – 16 б.

4. Татимов М. Влияние демографических и миграционных процессов на внутриполитическую стабильность в РК // Саясат. – 1995. – № 5.

5. Қадырқұлова Г.К. Население Семиречья в 1867–1926 гг.: историко-демографические аспекты.

6. Төлекова М.К. Жетісу өңірі халқының әлеуметтік-демографиялық дамуы (1897–1999 жж.). Автореф. – Алматы, 2003.

7. Nelson R.L., Davis-Wiley P. Illegal or Undocumented: An Analysis of Immigrant Terminology in Contemporary American Media // International Journal of Social Science Studies. 2018. Vol. 6. No. 6. P. 8–15. URL: https://doi.org/10.11114/ijsss.v6i6.3254

8. Vogel D., Kovacheva V., Prescott H. The Size of the Irregular Migrant Population in the European Union–Counting the Uncountable? // International Migration. 2011. Vol. 49. No. 5. P. 78–96. URL: https://doi.org/10.1111/j.1468-2435.2011.00700.x

9. Юдина Т.Н. Социология миграции. Учебное пособие для вузов. – М: Академический проект, 2006. – 272 с.

10. Әлеуметтік салаға көшіп қонудың әсері // Қазақ ұлттық аграрлық университеті. Ізденістер, нәтижелер. – 2007. – № 1. – 202 б.

11. Совершенствование менеджмента и его влияние на стабилизацию миграционных процессов в Казахстане // Ізденіс. – 2007. – № 2(1). – 47 б.

12. Иммиграцияның еңбек нарығына әсері // Аграрлық нарық проблемалары. – 2006. – №2. – 100 б.

13. Көші-қон үдерісінің отандық экономикаға әсер етуінің кейбір мәселелері // Статистика, учет и аудит. – 2006. – № 2(23). – 21 б.

14. Сыртқы сауданы либералдандыру – эмиграцияны азайту. – Астана: С. Сейфуллин ат. ҚазАТУ. – 2006. – № 4(43). – 152 б.

15. Көшіп қонудың демографиялық өзгеріске әсері. – Алматы: ҚазҰАУ, 2007. – 117 б.

16. Анализ миграционной ситуации сельского населения в Республике Казахстан // Экономика негіздері. – 2007. – № 4. – 20 б.

17. ҚР көші-қон саясатының 2017–2021 жылдарға арналған тұжырымдамасы. ҚР Үкіметінің 2017 жылғы 29 қыркүйектегі № 602 қаулысы.

18. Қазақстанда Көші-қон саясатының жаңа тұжырымдамасы әзірленеді. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/enbek/press/news/details/166310?lang=kk

19. Рязанцев С.В., Очирова Г.Н. Методы борьбы с незаконной иммиграцией (опыт США, Евросоюза и России) // Polis. Political Studies. 2021. No. 2. P. 46–63. URL: https://doi.org/10.17976/jpps/2021.02.04

20. Warren R. US Undocumented Population Continued to Fall from 2016 to 2017 and Visa Overstays Significantly Exceeded Illegal Crossings for the Seventh Consecutive Year // Journal on Migration and Human Security. 2019. Vol. 7. No. 1. P.19–22. URL: https://doi.org/10.1177/2331502419830339

21. Kalsi P. The Impact of Us Deportation of Criminals on Gang Development and Education in El Salvador // Journal of Development Economics. 2018. Vol. 135. P. 433–448. URL: https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2018.08.010