Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау жүйесін басқару және қызмет көрсетудің теориялық негіздерi

Денсаулық сақтау жүйесіне қатысты зерттеу тақырыбы әлеуметтік саясаттың негізгі бағыттарының бірі және бұл жүйені тиімді басқару халыққа сапалы және қолжетімді медициналық көмек көрсету үшін маңызды болғандықтан өзекті. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының алдында денсаулық сақтау жүйесіндегі менеджменттің теориялық негіздерін жаңарту мен дамытуды талап ететін бірқатар міндеттер мен өзгерістер тұр. Бұл жұмыстың мақсаты – Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесінің қазіргі жағдайы мен мәселелерін талдау және бағалау, оны ұйымдастырудың тиімді жолдарын табуға ықпал ететін менеджменттің теориялық негіздерін әзірлеу және ұсыну. Қолданылған әдістердің ішінде аналитикалық (сараптамалық), статистикалық, функционалдық, жүйелік талдау, дедукция, синтез және салыстыру әдістері қолданылды. Зерттеу Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау жүйесінің ұйымдық құрылымын, оның ішінде денсаулық сақтауды басқару мен қамтамасыз етуге жауапты негізгі мекемелердің, мекемелер мен құрылымдардың рөлі мен функцияларын анықтады. Қазақстандағы медициналық көмектің сапасы мен қолжетімділігі зерттелді. Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау жүйесінің бірегей ерекшеліктерін ескеретін басқарудың жаңа теориялық негізделген модельдерін әзірлеу мақсатында денсаулық сақтауды басқарудың әртүрлі теориялық тұжырымдамалары, модельдері мен тәсілдері зерделенді. Бұл зерттеу денсаулық сақтау жүйесін жан-жақтан қаржыландыру Қазақстан Республикасының барлық азаматтарын қолжетімді және сапалы медицинамен қамтамасыз етудің маңызды аспектісі екенін көрсетеді. Зерттеу барысында мақала аясында Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары үшін денсаулық саласын жақсартудың жолдарын ұсынатын ғылыми-практикалық ұсыныстар дайындалды.

1. Аймагамбетов Е.Б., Тынгишева А.М. Современное состояние системы здравоохранения Карагандинской области // Вестник Карагандинского университета. Серия «Экономика». – Караганда, 2019. – № 2. – С. 11–17.

2. Жетписбаева М., Бейсембекова А. Управление системой здравоохранения в Республике Казахстан // Вестник КЭУ: экономика, философия, педагогика, юриспруденция. – 2019. – № 1(52). – С. 22–25.

3. Тургамбаева А.К., Ибраев С.Е., Ескендиров О.С. Система здравоохранения Казахстана в период независимости: основные этапы и перспективы развития // Journal of Health Development. 2021. No. 4. P. 10–15.

4. Алимбаев А.А., Битенова Б.С., Есенбекова Т.И. Методика оценки социальной и экономической эффективности цифровизации системы здравоохранения // Экономика: стратегия и практика. – 2020. – № 3(15). – С. 25–37.

5. Искаков А.К. Анализ и оценка государственно-частного партнерства в системе финансирования здравоохранения // Proceedings of the 7th International Scientific and Practical Conference «Challenges in Science of Nowadays». Washington, USA, 2020. P. 49–59.

6. Thomas S., Sagan A., Larkin J., Cylus J., Figueras J., Karanikolos M. Strengthening health systems resilience: key concepts and strategies // European Observatory on Health Systems and Policies. 2020. URL: https://europepmc.org/article/med/32716618

7. Palagyi A., Marais B.J., Abimbola S., Topp S.M., McBryde E.S., Negin J. Health system preparedness for emerging infectious diseases: a synthesis of the literature // Global Public Health. 2019. No. 14(12). P. 1847– 1868. URL: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17441692.2019.1614645

8. Khan G., Kagwanja N., Whyle E., Gilson L., Molyneux S., Schaay N., Olivier J. Health system responsiveness: a systematic evidence mapping review of the global literature // International Journal for Equity in Health. 2021. No. 20(1). P. 1–24. URL: https://equityhealthj.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12939-021-01447-w

9. Mitchell M., Kan, L. Digital technology and the future of health systems // Health Systems & Reform. 2019. No. 5(2). P. 113–120. URL: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/23288604.2019.1583040

10. Alzoubi M.M., Hayati K.S., Rosliza A.M., Ahmad A.A., Al-Hamdan Z.M. Total quality management in the health-care context: integrating the literature and directing future research // Risk management and healthcare policy. 2019. P. 167–177. URL: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.2147/RMHP.S197038

11. Campos P.A., Reich M.R. Political analysis for health policy implementation // Health Systems & Reform. 2019. No. 5(3). P. 224–235. URL: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/23288604.2019.1625251

12. Yip W., Fu H., Chen A.T., Zhai T., Jian W., Xu R., Chen W. 10 years of health-care reform in China: progress and gaps in universal health coverage // The Lancet. 2019. P. 1192–1204. URL: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140673619321361

13. Fink O., Wang Q., Svensen M., Dersin P., Lee W. J., Ducoffe M. Potential, challenges and future directions for deep learning in prognostics and health management applications // Engineering Applications of Artificial Intelligence. 2020. P. 92. URL: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0952197620301184

14. Gulis G., Aringazina A., Sangilbayeva Z., Zhan K., de Leeuw E., Allegrante J.P. Population health status of the republic of Kazakhstan: trends and implications for public health policy // International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021. No. 18(22). P. 12235. URL: https://www.mdpi.com/1660-4601/18/22/12235

15. Байжиенова К.Т. История развития европейских стандартов здравоохранения в Казахстане // Вестник ЗКУ. – 2022. – № 3(87). – С. 78–86.

16. Законы Республики Казахстан // URL: https://online.zakon.kz/contentpages/doclist.aspx?m=f&type=475&com=14&sort=3&title=2#doclist_pos=0&sel_item=38550241

17. Указ Президента Республики Казахстан от 13 сентября 2004 года № 1438 «О Государственной программе реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на 2005–2010 годы». URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1050424

18. Указ Президента Республики Казахстан от 29 ноября 2010 года № 1113 «Об утверждении Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан «Саламатты Қазақстан» на 2011–2015 годы». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U1000001113

19. Постановление Правительства Республики Казахстан от 15 октября 2018 года № 634 «Об утверждении Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулық» на 2016 2019 годы» // URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000634

20. Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан на 2020–2025 годы. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1900000982

21. Zhatkanbayeva A.E., Zhatkanbayev E.B., Tuyakbayeva N.S. The stages of the healthcare system reform of the Republic of Kazakhstan // Farabi Journal of Social Sciences. 2019. No. 2(1). P. 48–54. URL: https://jhumansoc-sc.kaznu.kz/index.php/1-eurasian/article/view/303

22. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://bala.stat.gov.kz/category/ohrana-zdorovya-i-zdorovyj-obraz-zhizni/

23. The World Bank. Current health expenditure (% of GDP). URL: https://data.worldbank.org/indicator/SH.XPD.CHEX.GD.ZS?name_desc=false

24. Байжиенова К.Т Оценка влияния развития системы здравоохранения на показатели демографии Республики Казахстан. URL: https://illhkomisc.ru/wp-content/uploads/2020/10/46-49_demo_2020_1.pdf

25. В Казахстане уровень смертности в 2022 году снизился почти на 27%. URL: https://kz.kursiv.media/2023-05-31/lsbs-smertnoststat/