Қаз және үйрек шаруашылығын дамытудың экономикалық аспектілерi

Қаз және үйрек шарушалығы мәселесі көптен бері экономикалық тұрғыда қарастырылмаған. Соңғы онжылдықта Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросында құс шаруашылығының бұл түрін дамыту туралы мәлеметтер де жоқ. Сондықтан авторлар осы саланы дамытудың қажеттілігі мен болашағы туралы мәселені көтеріп отыр. Мақаланың мақсаты – еліміздегі қаз және үйрек шаруашылығы өндірісін кеңейтудің болашақ перспективаларын айқындап, олардың дамуын тежейтін кедергілерді анықтау. Зерттеу нәтижелерін ауыл шаруашылығы құрылымдарында, шаруа немесе фермер қожалықтарында қолдануға болады. Абстрактылы-логикалық әдіс Қазақстанның қаз және үйрек түрлері бойынша құс шаруашылығын дамытуға мүмкіндік береді; статистикалық әдіс авторларға басқа елдердің мысалдарын пайдалана отырып, үйректер мен қаздар нарығын дамыту нұсқаларын қарастыруға және олардың Қазақстан Республикасындағы экономикалық жағдайын көрсетуге көмектесті. Дүниежүзілік тәжірибеде биологиялық құнды белоктар мен липидтерге бай қаз және үйрек еттері ерекше танымал. Олардың энергетикалық құндылығы жоғары, сондай-ақ оларды күту мен өсіру салыстырмалытүрде жеңіл және өнімнің сапасы жоғары. Авторлар еттің әртүрлі түрлерінің энергетикалық құндылығының салыстырмалы сипаттамасын беріп, үйдегі суда жүзетін құстардың қосымша жанама өнімдерін пайдалану нұсқаларын көрсетеді. Қаз және үйрек етінің бағасының статистикасы ұсынылып, олардың тұтынушылық қасиеттері сипатталған, сондай-ақ осы саланы дамыту бойынша ұсыныстар берілген. Халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету мәселелерін тұрақты ауыл шаруашылығы мен қайта өңдеуші кәсіпорындардың кооперациясы арқылы нарықты кеңейту жолымен шешуге болады. Кәсіпкерлікті дамыту үшін жеңілдетілген несие беру, салықтарды уақытша азайту немесе алып тастау түріндегі мемлекеттік қолдау қажет.

1. Миронова О. Что делает Минсельхоз для развития птицеводства? // Капитал. – 21.09.2018. URL: https://kapital.kz/economic/72228/chto-delayet-minsel-khoz-dlya-razvitiya-ptitsevodstva (дата обращения: 29.08.2023)

2. Гадиев Р.Р., Фаррахов А.Р., Цой В.Г., Коватский Н.С. Гусеводство в России. – Уфа: Белая река. – 2016. – 223 с.

3. Сатюкова Л.П., Шопинская М.И., Кулач П.В., Вишняков А.И. Ветеринарно-санитарная оценка и повышение производства мяса уток в условиях промышленного птицеводства // Проблемы ветеринарной санитарии, гигиены и экологии. – 2019. – № 1(29). – С. 13–19.

4. Машкина Е.И., Пилюкшина Е.В. Технология выращивания гусей на мясо // Вестник Алтайского государственного аграрного университета. – 2019. – № 8(178). – С. 139–144.

5. Wu K., Pan C., Zhou S. Et al. Farming ducks in a maize field: a new and potential crop-livestock system from China // Agronomy for Sustainable Development. 2021. Vol. 41. Р. 76. URL: https://doi.org/10.1007/s13593-021-00732-w

6. Фисинин В.И. История птицеводства Российского. – М.: «Хлебпроминформ». – 2016. – Т. 2. – 541 с.

7. Arias-Sosa L.A., Rojas A.L. A review on the productive potential of the Muscovy Duck // World’s Poultry Science Journal. 2021. Vol. 77. No. 3. Р. 565–588.

8. Xu G., Liu X., Wang Q., Yu X., & Hang Y. Integrated rice-duck farming mitigates the global warming potential in rice season // Science of the Total Environment. 2017. Vol. 575. P. 58–66.

9. Asai M., Moraine M., Ryschawy J., De Wit J., Hoshide A.K., Martin G. Critical factors for crop- livestock integration beyond the farm level: A cross-analysis of worldwide case studies // Land use policy. 2018. Vol. 73. Р. 184–194.

10. Мурленков Н.В. Перспективы выращивания водоплавающей птицы в России // Биология в сельском хозяйстве. – 2020. – № 2(27). – С. 23–26.

11. Буяров В.С., Ройтер Я.С., Кавтарашвили А.Ш., Соловьев В.Ю. Современные подходы к оценке племенных качеств гусей // Вестник аграрной науки. – 2019. – № 5(80). – С. 50–62.

12. Боровков М.Ф., Волков А.Х., Папуниди Э.К., Якупова Л.Ф. Ветеринарно-санитарная экспертиза мяса и мясных продуктов. Учебное пособие. – Казань: ФГБОУ ВО МГАВМиБ МВА имени К.И. Скрябина, 2020. – 184 с.

13. Сколько в мире домашней птицы // Statista. – 20.09.2022. URL: https://www.statista.com/statistics/263961/top-countries-worldwide-by-chicken-stock-2007/ (дата обращения: 19.07.2023)

14. Мировой объем импорта утиного мяса увеличивается вместе с растущим спросом в ЕС // Business–PRO. 14.10.2021. URL: https://business-pro.by/v-mire/mirovoj-obem-importa-utinogo-myasa-uvelichivaetsya-vmeste-s-rastushhim-sprosom-v-es/ (дата обращения: 16.08.2023)

15. Пузейчук П.В. Экономическая эффективность выращивания и откорма гусей в сельскохозяйственных организациях Краснодарского края // Эпомен. – 2018. – № 15. – С. 193–200.

16. Бачкова Р.С. Вызовы отечественному птицеводству // Птицеводство. – 2018. – № 4. – С. 2–5.

17. Утки, гуси, индейки, цесарки живые весом более 185 г. Импорт и Экспорт // Trendeconomy. 14.05.2023. URL: https://trendeconomy.ru/ (дата обращения: 20.07.2023)

18. Нургалиев Д. Птичий базар // Казахстанская правда. – 12.09.2014. URL: https://kazpravda.kz/n/ptichiy-bazar/ (дата обращения: 23.07.2023)

19. Аскаров А. Казахстанская птица способна на глобальный прорыв // Капитал. – 5.02.2020. URL: //https://kapital.kz/economic/84400/kazakhstanskaya-ptitsa-sposobna-na-global-nyy-proryv.html. (дата обращения: 25.07.2023)

20. Сигарев М.И., Нуркужаев Ж.М., Алшембаева Л.Т. Государственное регулирование отрасли птицеводства в Казахстане // Проблемы агрорынка. – 2020. – № 1. – С. 93–98.

21. Сатюкова Л.П., Шопинская М.И., Кулач П.В., Вишняков А.И. Ветеринарно-санитарная оценка и повышение производства мяса уток в условиях промышленного птицеводства // Проблемы ветеринарной санитарии, гигиены и экологии. – 2019. – № 1(29). – С. 13–19.

22. Гамко Л.Н., Подольников В.Е., Малявко И.В. Качественные корма путь к получению высокой продуктивности животных и птицы и экологически чистой продукции // Зоотехния. – 2016. – № 5. – С. 6–7.