Жүйелі талдау негізінде ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда экологиялық туризмді дамыту тәсілі

Зерттеу жүйелі тәсілді пайдалана отырып, Алматы облысындағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда экологиялық туризмнің дамуын талдауға бағытталған. Зерттеудің мақсаты – осы аймақтағы экологиялық туризмді дамыту стратегиясын кешенді талдау және әзірлеу. Зерттеу барлық факторлар мен әсерлерді ескере отырып, табиғи аумақтар мен туристік инфрақұрылымның өзара байланысына негізделген. Мақсатқа жету үшін әртүрлі зерттеу әдістері қолданылды. Ғылыми материалдар Scopus, Web of Science, ResearchGate, Google Scholar және басқа да платформаларда ізделді. Іздеуге арналған негізгі тірек сөздер: «экотуризм», «ерекше қорғалатын табиғи аумақтар», «туризм», «табиғатты қорғау», «жүйелік талдау», «Алматы облысындағы туризм». Материалдарды іздеу екі ай, 2023 жылдың ақпанынан мамырына дейінгі аралықта жүргізілді. Экологиялық туризмді дамыту тақырыбына арналған материалдардан отандық және шетелдік тәжірибе зерделенді. Сондай-ақ зерттеу барысында Алматы облысының ерекше қорғалатын аумақтарында экологиялық туризмнің дамуына салыстырмалы талдау және SWOT-талдау жүргізілді. Зерттеу нәтижелері экотуризмді дамытудағы табиғи мұраны және биологиялық әртүрлілікті сақтау әдістерін ұсынады. Олар ресурстарды тұрақты пайдаланудың, экологиялық стандарттар мен экологиялық жауапкершілік принциптерін сақтаудың маңыздылығын атап көрсетеді. Сондай-ақ мәдени мұраны сақтау, тұрақты дамуды қамтамасыз ету және туристер мен жергілікті тұрғындар арасында оң өзара іс-қимыл жасау үшін жергілікті қоғамдастықтардың экотуризмді дамытуға қатысуының рөлі айқындалды.

1. Каирова Ш.Г., Есимова Д.Д., Маликова Ф.М. Устойчивый экологический туризм в Казахстане // Наука и туризм: стратегии взаимодействия. – 2018. – № 8. – С. 22–28.

2. Akiyanova F.Zh., Temirbayeva R.K., Yegemberdiyeva K.B., Atalikhova A., Simbatova A., Nazhibiyev A. The state and possibilities of ecotourism development within the National Nature Parks of Kazakhstan // EurAsian Journal of BioSciences. 2020, no. 1, рр. 507–514.

3. Thapa B. Ecotourism Education and Development in Kazakhstan // Journal of Hospitality & Tourism Education. 2019, no. 31(2), рр. 119–124.

4. Moswete N., Thapa B. Factors that influence residents’ support for community-based ecotourism development in Kgalagadi Transfrontier Park, Botswana // Journal of Ecotourism. 2015, no. 12(2–3), 243–263.

5. Chlachula J., Zhensikbayeva N.Z., Yegorina A.V., Kabdrakhmanova N.K., Czerniawska J., Kumarbekuly S. Territorial Assessment of the East Kazakhstan Geo/Ecotourism: Sustainable Travel Prospects in the Southern Altai Area // Geosciences. 2021, no. 11(4), р. 156. URL: https://doi.org/10.3390/geosciences11040156

6. Pavlichenko L., Shakirova K. Territorial differentiation of tourist-recreational potential of the almaty region // Int. Acad. J. Web Sch. 2019, no. 5, рр. 3–8.

7. Makenova G., Tuleubayeva M., Issayeva A., Daurembekova A. Analysis of the Development of International Tourism and Its Impact to Tourism Market: Evidence of Kazakhstan // J. Environ. Manag. Tour. 2020, no. 11, рр. 2053–2067.

8. Wendt J.A. Directions and areas of tourism research in Kazakhstan // Geoj. Tour. Geosites. 2020, no. 32, рр. 1418–1424.

9. Kenzhina K.D., Kulmaganbetova, A.O., Huszti Z. Ecological tourism in the Republic of Kazakhstan: problems and prospects of development // Bulletin of Karaganda University. 2017, vol. 88, no. 4, pp. 68–71.

10. Kairova S.G., Essimova D.D., Malikova F.M. Sustainable Ecological Tourism Development in the Republic of Kazakhstan: Problems and Prospects // IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. IOP Publishing. 2018, vol. 204, no. 1, pp. 1–4.

11. Karataev D.D., Pazylhajyr B.M. The development of ecotourism in Кazakhstan // Education. Science. Culture. 2018, рр. 729–731.

12. Mutaliyeva L., Kurmanov N., Akisheva A. Analysis of tourism potential and ecological tourism development in Kazakhstan // E3S Web of Conferences. EDP Sciences. 2020, vol. 159, pp. 1–7.

13. Akiyanova F.Zh., Temirbayeva R.K., Yegemberdiyeva K.B., Atalikhova A., Simbatova A., Nazhibiyev A. The state and possibilities of ecotourism development within the National Nature Parks of Kazakhstan // EurAsian Journal of BioSciences. 2020, vol.14, no. 1, pp. 507–514.

14. Koshim A., Sergeyeva A., Kakimzhanov Y., Aktymbayeva A., Sakypbek M., Sapiyeva A. Sustainable Development of Ecotourism in “Altynemel” National Park, Kazakhstan: Assessment through the Perception of Residents // Sustainability. 2023, no. 15, pp. 84–96. URL: https://doi.org/10.3390/su15118496.

15. Abylkassimova L. Key Trends and Prospects of Ecological Tourism Development in Kazakhstan // Bull. Natl. Acad. Sci. Repub. Kazakhstan. 2022, no. 6, рр. 229–241.

16. Aliyeva Z., Sakypbek M., Aktymbayeva A., Assipova Z., Saidullayev S. Assessment of recreation carrying capacity of Ile-Alatau national park in Kazakhstan // Geo J. Tour. Geosites. 2020, no. 29, рр. 460–471.

17. Mazhenova Z.A., Sarsembekova Z.K. Actual Problems of Development of Ecological Tourism in Kazakhstan // J. Geogr. Environ. Manag. 2017, no. 1, рр. 297–304.

18. Турысбеков Е. Обновленный экологический маршрут открыли в нацпарке «Көлсай көлдері». URL: https://www.inform.kz/ru/obnovlennyy-ekologicheskiy-marshrut-otkryli-v-nacparke-kolsay-kolderi_a4006677 (дата обращения: 21.04.2023)

19. Турысбеков е. Более 1,7 миллиона человек посетили нацпарки Казахстана с начала года. url: https://www.inform.kz/ru/bolee-1-7-milliona-chelovek-posetili-nacparki-kazahstana-s-nachala-goda_a4006674 (дата обращения: 14.04.2023)

20. Газизова A.A., Фахруденова И.Б., Титова M.A. Жизненный цикл устойчивого экотуризма (на примере Казахстана) // Вестник науки и образования. 2019, vol. 55, no. 1, рр. 69–72