Сукук Қазақстандағы инфрақұрылымға инвестициялар үшін исламдық қаржыландырудың баламасы ретінде: институционалдық перспективалар

Соңғы жылдары Қазақстан Республикасында халықаралық экономикалық дағдарысқа байланысты ең күрделі және ұзақ мерзімді мәселелер шиеленісе түсті, оларды шешу елдің экономикалық әл-ауқаты мен оның сыртқы әсерлерге тұрақтылығы үшін стратегиялық тұрғыда маңызды. Экономикалық дамуды одан әрі дамытудың негізгі мақсаты өнеркәсіпті тұрақтандыру мен өсіру ғана емес, сонымен қатар өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту. Дегенмен инфрақұрылымды қаржыландыру мәселесі әлі де ашық және мәселеге толы болып қала береді. Дамушы ел үшін шетелдік банктерден қарыз қаражатын тарту маңызды мәселе. Сонымен қатар валюталардың құбылмалылығы жағдайында қосымша левередж пайда болады, бұл елдің экономикалық өсуіне қатты әсер етеді. Бұл мақалада инфрақұрылымды дамытудың, Қазақстанда Исламдық қаржыны заң тұрғысынан қабылдаудың өзекті мәселелері мен оларды сукук шығару моделі түрінде шешу жолдары айқындалды. Осыған байланысты құқықтық аспектілерді қарастыру қажет, өйткені Сукук реттеуі AIFC (Astana International Financial Center) қазақстандық юрисдикцияның қолданыстағы реттеуіне сәйкес келмейді. Сукук қаржылық қызметтердің ауқымын кеңейте алады, ішкі капитал нарығын дамытуға көмектеседі және мемлекеттік бюджеттің қолдауынсыз инфрақұрылымды қаржыландыруды қамтамасыз етеді. Сондықтан бұл жұмыс AIFC және Қазақстанның материктік юрисдикциясында белгіленген ішкі реттеуді білдіреді

1. ADB (n.d.) Kazakhstan: Kazakhstan Urban Infrastructure Modernization Program and Finance Facility. URL: https://www.adb.org/projects/51365-001/main#project-pds (accessed: 08.04.2023)

2. Sagiyeva R., Kuanova L. Islamic Finance in Kazakhstan: Adaptation Of Foreign Experience // The Journal of Economic Research & Business Administration. 2019. No. 127(1). URL: https://doi.org/10.26577/be.2019.v127.i1.13 (accessed: 21.06.2023)

3. Moyer J.D., Hedden S. Are we on the right path to achieve the sustainable development goals? // World Development. 2020. URL: https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2019.104749 (accessed: 10.03.2023)

4. CIBAFI. 2022. URL: https://www.cibafi.org (accessed: 25.04.2023)

5. Нагимова А. Исламский Капитал в Экономике Казахстана // Мировая экономика и международные отношения. – 2021. – С. 100–108.

6. ARKRDFM. Current state of the banking sector of the republic of Kazakhstan. 2020. URL: https://finreg.kz/cont/Neryiee-BE_pyc_01.03.2020.pdf

7. Shereen M., Tayyab A. Refinitiv. 2022. URL: https://www.refinitiv.com/content/dam/marketing/en_us/documents/gated/reports/ifdi-report-2022.pdf (accessed: 01.05.2023)

8. AIFC. 2022. URL: https://aifc.kz (accessed: 05.04.2023)

9. Global Infrastructure Hub // Kazakhstan – Global Infrastructure Outlook. 2021. URL: https://outlook.gihub.org/countries/Kazakhstan (accessed: 15.04.2023)

10. Azmi S. Global Islamic finance report: artificial intelligence and innovation in Islamic finance. Anual Report, GIFR, London. 2019.

11. Bimendiyeva L., Mustafina A., Kuanova L., Kukiev A., Bizhanova K. Innovative development of the agro-industrial complex of the Republic of Kazakhstan // Proceedings of the 32nd International Business Information Management Association Conference. IBIMA 2018 – Vision 2020: Sustainable Economic Development and Application of Innovation Management from Regional Expansion to Global Growth. 2018. Р. 6231–6236.

12. CFA Institute. 2022. URL: https://www.cfainstitute.org: https://www.cfainstitute.org/-/media/documents/book/rf-lit-review/2014/rflr-v9-n3-1-pdf.pdf (accessed: 01.03.2023)

13. Smaoui H., Mimouni K., Temimi A. The impact of Sukuk on the insolvency risk of conventional and Islamic banks // Applied Economics. 2020. No. 52(8). URL: https://doi.org/10.1080/00036846.2019.1646406 (accessed: 01.05.2023)

14. Salikhova A.R. Banking law and implementation of Islamic banking in Kazakhstan // Journal of King Abdulaziz University, Islamic Economics. 2016. No. 29(2). URL: https://doi.org/10.4197/Islec.29-2.11 (accessed: 14.06.2023)

15. Pashkov R.. Organizational Structure of an Islamic Bank: Differences from a Western Bank // Accounting and Banking // Мудрый экономист. 2017. Р. 31–55.

16. Заключение Комитета Государственной Думы по финансовому рынку по проекту федерального закона № 746023-6 «О внесений изменений в статью 5 Федерального закона «О банках и банковской деятельности», внесенному депутатом Государственной думы Д.И. Савельевой. 2020. URL: http://asozd2.duma.gov.ru (дата обращения: 05.04.2023)

17. Shirazi N.S., Kuanova L.A., Ryskulov A., Mukusheva A.G. The experience and the prospects of Islamic finance in Kazakhstan // Qualitative Research in Financial Markets. 2022. No. 14(3). P. 461–482. URL: https://doi.org/10.1108/QRFM-03-2020-0023 (accessed: 01.06.2023)