Агроөнеркәсіптік кешенде бюджет қаражатын пайдаланудың тиімділігін бағалау

Соңғы жылдары агроөнеркәсіптік кешен еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқаратын Қазақстан Республикасы экономикасының аса маңызды секторына айналды. Ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау – бұл ауыл шаруашылығы салаларының кірісіне, ауыл шаруашылығы өндірісінің құрылымы мен ауқымына, агроазық-түлік нарығына, ауылдың әлеуметтік құрылымына әсер ететін шараларды қамтитын көп қырлы механизм. Бұл қолдау әртүрлі әкімшілік деңгейдегі бюджеттерден қаржы ресурстарын бөлу арқылы жүзеге асырылады. Негізгі мақсат – Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласына бөлінген бюджет қаражатын пайдалану тиімділігін бағалау. Бұл мақсатқа жету үшін талдаудың экономикалық-статистикалық, бағалау-салыстырмалы, логикалық және аналитикалық әдістерінің жиынтығы қолданылды. Нәтижелер мемлекеттік реттеудің тиімді тетіктерімен үйлесетін мақсатты аграрлық саясат саладағы өнімділік пен тиімділіктің жоғары деңгейіне қол жеткізе алатынын көрсетті. Алайда осы жетістіктерге қарамастан, агроөнеркәсіп кешенінің экономиканы қалыптастырудағы қазіргі рөлі жеткіліксіз деп саналады. Бұл саланың макроэкономикалық көрсеткіштерге қосқан үлесін бағалайтын көрсеткіштермен дәлелденеді. Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенінің қазіргі даму жағдайын бағалау соңғы жылдардағы оң өсу үрдісін көрсетеді. Дегенмен аграрлық сектор әлі де толық еңсерілмейтін тұрақты қиындықтарға тап болып, отандық экономиканың рентабельділігі төмен сегменттерінің бірі болып қала береді.

1. Карабаев Э. Методологические подходы к проведению аудита эффективности использования средств, направленных на развитие АПК // Мемлекеттік аудит–Государственный аудит. – 2022. – Т. 54. – № 1. – С. 23–28.

2. Antwi-Agyei P., Stringer L.C. Improving the effectiveness of agricultural extension services in supporting farmers to adapt to climate change: Insights from northeastern Ghana // Climate Risk Management. 2021. No. 32. P. 100304.

3. Клычова Г.С., Залялиева Р.И. Принципы и направления государственной поддержки в сельскохозяйственных предприятиях // Вестник Казанского государственного аграрного университета. – 2012. – Т. 7. – № 4. – С. 37–41.

4. Rijanto A. Business financing and blockchain technology adoption in agroindustry // Journal of Science and Technology Policy Management. 2021. Vol. 12. No. 2. P. 215–235.

5. Lechner A.M., Baumgartl T., Matthew P., Glenn V. The impact of underground longwall mining on prime agricultural land: a review and research agenda // Land Degrad. 2016. No. 27(6). P. 1650–1663.

6. Ikram M., Shen Y., Ferasso M., D’Adamo I. Intensifying effects of COVID-19 on economic growth, logistics performance, environmental sustainability and quality management: evidence from Asian countries // Journal of Asia Business Studies. 2022. Vol. 16. No. 3. Р. 448–471.

7. On approval of the national project for the development of the agro-industrial complex of the Republic of Kazakhstan for 2021–2025 Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan. October 12, 2021. No. 73 URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000732 (accessed: 20.12.2022)

8. Umar I.M., Mustafa H., Lau W.Y., Sidek S. Ninety-three years of agricultural accounting studies in Scopus journals: a bibliometric analysis from 1923 to 2020 // Journal of Accounting in Emerging Economies. 2022. Vol. 12. No. 5. Р. 741–760.

9. Nikulina S.N., Butyugina A.A., Gorbunova E.E. Investment activity in conditions of automation use of budgeting system // IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. IOP Publishing, 2019. Vol. 341. No. 1. P. 012217.

10. Dantsis T., Loumou A., Giourga C. Organic Agriculture’s Approach towards Sustainability; Its Relationship with the Agro-Industrial Complex, A Case Study in Central Macedonia, Greece // Agric Environ Ethics. 2009. No. 22. P. 197–216.

11. Kuznetsov N.G., Bogoslavtseva L.V., Roshchina L.N., Rodionova N.D., Kilinkarova S.G. Priorities of Software Project Management Support of Agro-industrial Complex in Ensuring Food Security // Popkova E.G. (eds) Business 4.0 as a Subject of the Digital Economy. Advances in Science, Technology & Innovation. Springer, Cham. 2022. No. 4. P. 200–230.

12. Audit report on the results of the audit event “Interim assessment of the implementation of the State Program for the Development of the Agro-Industrial Complex of the Republic of Kazakhstan for 2017–2021, as well as the effectiveness of the use of funds allocated for anti-crisis measures”. 2020.

13. Спатаева С.Б. Аналитические инструменты аудита эффективности бюджетных расходов направленных на развитие АПК в Республике Казахстан // Вестник СамГУПС. – 2021. – № 1. – С. 71–79.

14. Карыбаев А., Надиров Н. Некоторые аспекты аудита эффективности реализации экспортной стратегии Республики Казахстан // Мемлекеттік аудит–Государственный аудит. – 2022. – Т. 54. – № 1. – С. 53–61.

15. Сыздыкбаева Н.Б. и др. Факторы и ключевые направления модернизации агропромышленного комплекса Казахстана // Economics: the strategy and practice. – 2021. – Т. 16. – № 2. – С. 116–133.