Қазақстанның АӨК цифрландырудың алғышарттары мен мәселелері

Мақалада Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенінде инновациялық технологияларды енгізу және цифрландыру мәселелері қарастырылған. Агроөнеркәсіптік кешен салаларын цифрландырудың алғышарттары (аумақтық, заңдық, институционалдық, құрылымдық, ақпараттық, ресурстық) қысқаша сипатталған. Түрлі мемлекеттік бағдарламаларды талдау негізінде АӨК саласындағы негізгі проблемалар мен цифрландыруды енгізудің ықтимал әсері айқындалған. Республиканың агроөнеркәсіптік кешенін инновациялық технологияларды енгізу және цифрландыру нәтижелері қысқаша келтірілген (тұқымдарды сараланған қолдану, электрондық өріс карталары, 10 метеопараметрлер бойынша 3 күнге дейінгі болжаммен елдің 5 өңіріне арналған агро метео сервис, 26 млн га егіс алқабын, 56,5 млн га жайылымдық алқапты цифрландыру, 30 сандық ферманың болуы). Жүргізілген талдау негізінде республиканың агроөнеркәсіптік кешенінде цифрландыруды дамыту проблемалары жекелеген бағыттарға біріктірілді (шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылық тұрақсыздығы; саланы цифрландыру үшін қаржы ресурстарының жетіспеушілігі; салада нарықтық және цифрлық экожүйелердің болмауы; пайдаланушылардың цифрлық сауаттылығының төмендігі, цифрлық жобаларды әзірлеу және енгізу саласында білікті кадрлардың жетіспеушілігі және басқалар). Қорытындылай келе, инновациялық процестерді мемлекеттік және институционалдық қолдау шараларын қоса алғанда, елдің ауыл шаруашылығы өндірушілерінің ғылыми-инновациялық әлеуетін одан әрі арттыру бойынша ұсыныстар берілген.

1. Таубаев А.А., Жукенов Б.М., Борисова Е.И., Сайфуллина Ю.М. Проблемы и перспективы внедрения наукоемких инновационных технологий в агропромышленном комплексе Казахстана // Корпоративное управление и инновационное развитие экономики Севера: Вестник Научно-исследовательского центра корпоративного права, управления и венчурного инвестирования Сыктывкарского государственного университета. – 2020. – № 3. – С. 106–113.

2. Subeesh А., Mehta C.R. Automation and digitization of agriculture using artificial intelligence and internet of things // Artificial Intelligence in Agriculture. 2021. Volume 5. P. 278–291

3. Rejeb A., Rejeb K., Zailani S., Keogh J.G., Appolloni A. Examining the interplay between artificial intelligence and the agri-food industry // Artificial Intelligence in Agriculture. 2022. Volume 6. P. 111–128.

4. Jinyuan Xu, Baoxing Gu, Guangzhao Tian. Review of agricultural IoT technology // Artificial Intelligence in Agriculture. 2022. Volume 6. P. 10–22.

5. Сапарова Г.К., Сапарова Д.А., Сагинова С.А. Цифровизация АПК Казахстана в условиях перехода к «зеленой экономике» // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 3(95). – С. 175–186. URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2022-1-3-175-186

6. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Валовый выпуск продукции (услуг) сельского хозяйства. – 2023. URL: https://new.stat.gov.kz/ru/search/index.php?q=%D0%B2%D1%8B%D0%BF%D1%83%D1%81%D0%BA+%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B8+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%85%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0&s= (дата обращения 05.07.2023)

7. Абылкасимова Ж.А., Байжолова Р.А., Амангельдиева Ж.А. Цифровая трансформация АПК: проблемы и их решение // Проблемы агрорынка. – 2022. – № 3. – С. 21–28. URL: https://doi.org/10.46666/2022-3.2708-9991.02

8. Государственная программа «Цифровой Казахстан». Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 декабря 2017 года № 827. – 2017. URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P1700000827 (дата обращения: 07.02.2023)

9. Masuda Y. The information society as Post Industrial Society. World Printing Society. Washington D.C. 1980. No. 2. Р. 3–12.

10. Кристенсен К.М. Дилемма инноватора. – 2004. – № 3. – С. 239.

11. Абалкин Л. Аграрная трагедия России // Вопросы экономики. – 2009. – № 9. – С. 4–15.

12. Бунин М. Инновационные технологии в сельском хозяйстве России // Экономика сельского хозяйства России. – 2004. – № 7. – С. 7.

13. Талимова Л.А., Жукенов Б.М., Акенов С.Ш., Сайфуллина Ю.М. Приоритетные направления инновационно-технологического развития агропромышленного комплекса Казахстана // Вестник университета «Туран». 2020. – № 4(88). – С. 219–225. URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2020-1-4-219-225

14. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Внутренние затраты на НИОКР по отраслям науки. – 2023. URL:https://new.stat.gov.kz/ru/search/index.php?q=%D0%B2%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B+%D0%BD%D0%B0+%D0%9D%D0%98%D0%9E%D0%9A%D0%A0&s= (дата обращения 05.10.2023) Может, сократить сслыку?

15. Людмила М. Исключить риски. Цифровизация АПК должна быть понятной и доступной. – 2023. URL: https://ztgzt.kz/isklyuchit-riski-czifrovizacziya-apk-dolzhna-byt-ponyatnoj-i-dostupnoj/ (дата обращения: 10.08.2023)

16. Галушко М. Цифровой Казахстан: что изменилось в стране за год. Общий экономический эффект от программы составил 714,3 млрд тенге. – 2023. URL: https://kapital.kz/tehnology/83781/tsifrovoy-kazakhstan-chto-izmenilos-v-strane-za-god.html (дата обращения: 05.02.2023)