Орталық Азия елдерінің ауылшаруашылық өнімдерінің нарықтық жағдаятын талдау

Бұл мақала Орталық Азия елдеріндегі ауылшаруашылық өнімдерінің нарықтық жағдаятын талдауға арналған. Зерттеу өңірдің аграрлық секторының ағымдағы жай-күйі мен даму перспективаларын анықтау мақсатында жүргізілді. Авторлар ауылшаруашылық өнімдерін өндіру және тұтыну көлемін, нарық құрылымын, баға динамикасының тенденцияларын, сондай-ақ аграрлық өнімге ішкі және сыртқы сұранысты талдады. Ауылшаруашылық секторын дамытуда кәсіпкерлердің халықаралық ынтымақтастығы мен кооперациясының рөліне ерекше назар аударылды. Зерттеу нәтижелері Орталық Азия елдерінде аграрлық саланы дамыту стратегияларын әзірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Зерттеудің мақсаты — ауылшаруашылық өнімдерінің оңтайлы ассортиментін анықтау, осы елдердегі ауылшаруашылық өнімдерінің нарықтық жағдаятын талдау жүргізу негізінде Орталық Азия елдері кәсіпкерлерінің кооперациясы шеңберінде тиімді өндірістік тізбекті құру мақсатында оларды дайын өнімге қайта өңдеу нұсқаларын зерттеу. Ауылшаруашылық өнімдеріне ішкі және сыртқы сұранысты талдау экспорттық мүмкіндіктерді ұлғайту және инвестиция тарту стратегияларын әзірлеуге көмектеседі. Зерттеу нәтижелерін Орталық Азия үкіметтері ауылшаруашылық саясаты мен кәсіпкерлікті қолдау саласына негізделген шешімдерді қабылдау үшін пайдалана алады. Сонымен қатар зерттеулер халықаралық ынтымақтастық пен аймақ кәсіпкерлері арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға көмектеседі, бұл ауылшаруашылық саласының тұрақты дамуына әкеледі.

1. Лаумулин М., Ауган М. Центральная Азия: основные подходы в современной политической науке // Центральная Азия и Кавказ. – 2010. – Том 13. – С. 90–91.

2. Laumulin M. (2017) Central Asia – 2025. Forecasts for the Development of the Region and Individual States of Central Asia and Changes in the International and Geopolitical Situation by 2025 // Central Asia’s Affairs. No. 4. P. 23–31.

3. Baizakova K., Kukeyeva F. Sustainable infrastructure development problems in Central Asia // Вестник КазНУ. Серия МО и МП. – 2017. – № 4(80). – С. 18–27.

4. Малышева Д.Б. Проблемы регионализации постсоветской Центральной Азии // Контуры глобальных трансформаций: политика, экономика, право. – 2020. – № 3. – С. 140–155.

5. Звягельская И.Д. Ближний Восток и Центральная Азия: Глобальные тренды в региональном исполнении. – М.: Аспект-Пресс, 2019. – 224 с.

6. Ионова Е. Развитие отношений Казахстана и Узбекистана как фактор регионализации в Центральной Азии // Россия и новые государства Евразии. – 2018. – № IV(ХLI). – С. 132–145.

7. Винокуров Е.Ю., Либман А.М., Максимчук Н.В. Динамика интеграционных процессов в Центральной Азии // Евразийская экономическая интеграция. – 2010. – № 2(7). – С. 5–32.

8. Barisitz S. Central Asia and the Silk Road: Economic Rise and Decline over Several Millennia. Berlin: Springer International Publishing, 2017. 287 p.

9. Pomfret R. The Central Asian Economies in the Twenty-First Century: Paving a New Silk Road. Princeton: Princeton University Press, 2019. 304 p. URL: https://doi.org/10.2307/j.ctv3f8r7r.

10. Ma J.L., Balezentis T., Zhao Z.J., Fang C. One Belt One Road (OBOR) initiative in Central Asia: the study of OBOR on China and Central Asia agricultural trade // Transformations in Business & Economics. 2017, no. 16(3), pp. 41–55.

11. Batmunkh A., Nugroho A.D., Fekete-Farkas M., Lakner Z. Global Challenges and Responses: Agriculture, Economic Globalization, and Environmental Sustainability in Central Asia // Sustainability. 2022, no. 14(4), p. 2455. URL: https://doi.org/10.3390/su14042455

12. Sun Z.L., Zhang D.F. Impact of Trade Openness on Food Security: evidence from Panel Data for Central Asian Countries // FOODS. 2021, no. 10(12), p. 3012. URL: https://doi.org/10.3390/foods10123012

13. Вонг П., Асаубаева Д., Анастасиаду А., Цзяюэ Ч. Устойчивая трансформация сельского хозяйства в Северной и Центральной Азии: pабочий документ. – UN ESCAP, 2023. – 51 с.

14. Agriculture, forestry, and fishing, value added (% of GDP) – Kazakhstan, Kyrgyz Republic, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan / Data. URL: https://data.worldbank.org/indicator/NV.AGR.TOTL.ZS?end=2022&locations=KZ-KG-TJ-TM-UZ&start=2007 (acceseed: 20.03.2024)

15. Gross value added at basic prices (GVA) (current US$) – Kazakhstan, Kyrgyz Republic, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan / Data. URL: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.FCST.CD?end=2022&locations=KZ-KG-TJ-TM-UZ&start=1995&view=chart (acceseed: 20.03.2024)

16. В Туркменистане зафиксирован значимый рост сельхозпроизводства // Новости Центральной Азии. URL: https://centralasia.news/21300-v-turkmenistane-zafiksirovan-znachimyj-rost-selhozproizvodstva.html (дата обращения: 21.08.2023)

17. Продовольственная безопасность и раскрытие агропромышленного потенциала Евразийского региона: Доклады и рабочие документы. – 2023. URL: https://eabr.org/upload/iblock/8b7/EDB_2023_Report-1_Food-Security_rus.pdf (дата обращения: 21.08.2023)

18. Сельское хозяйство в Центральной Азии: как реализовать потенциал? Интервью с Ирной Хофман (часть 1). Central Asia Analytical Network. URL: https://www.caa-network.org/archives/14330 (дата обращения: 20.03.2024)

19. The Observatory of Economic Complexity / OEC – The Observatory of Economic Complexity. URL: https://oec.world/en (acceseed: 20.03.2024)

20. Статистика сельского, лесного, охотничьего и рыбного хозяйства. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-forrest-village-hunt-fish/publications/5098/ (дата обращения: 21.03.2024)

21. Отчет за первое полугодие МСХ КР – Министерство сельского хозяйства Кыргызской Республики. URL: https://agro.gov.kg/ru/10096/ (дата обращения: 30.03.2024)

22. Производство сельхозпродукции в Кыргызстане в 2022 году увеличилось на 7,3%. URL: https://www.apk-inform.com/ru/news/1531576 (дата обращения: 31.03.2024)

23. В Таджикистане вырос объем сельхозпродукции: цифры. URL: https://tj.sputniknews.ru/20220119/tajikistan-rost-selkhozproduktsiya-1044928653.html (дата обращения: 31.03.2024)

24. Миллиардные сборы: Таджикистан наращивает производство сельхозпродукции. URL: https://tj.sputniknews.ru/20231013/sbory-tajikistan-proizvodstvo-selkhozproduktsiya-1059930874.html (дата обращения: 31.03.2024)

25. Сельское, лесное и рыбное хозяйство за январь-июнь 2023 года. Агентство статистики при Президенте Республики Узбекистан. URL: https://stat.uz/images/press-reliz-rus-2-kv-26_07_2023.pdf (дата обращения: 11.08.2023)

26. Динамические ряды – Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/economy/prices/dynamic-tables/ (дата обращения: 12.03.2024)

27. Уровень инфляции в Узбекистане по годам. График и таблица. URL: https://svspb.net/danmark/infljacija.php?l=uzbekistan (дата обращения: 11.03.2024)

28. Inflation, consumer prices (annual %) – Kazakhstan, Kyrgyz Republic, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan / Data. URL: https://data.worldbank.org/indicator/FP.CPI.TOTL.ZG?end=2022&locations=KZ-KG-TJ-TM-UZ&start=2010 (acceseed: 11.03.2024)

29. Turkmenistan – inflation rate 1998–2028 / Statista. URL: https://www.statista.com/statistics/1034335/inflation-rate-in-turkmenistan/ (acceseed: 12.03.2024)

30. Cereal yield (kg per hectare) – Kazakhstan, Kyrgyz Republic, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan / Data. URL: https://data.worldbank.org/indicator/AG.YLD.CREL.KG?locations=KZ-KG-TJ-TM-UZ (acceseed: 21.03.2024)