Аймақтың деңгейде ауыл шаруашылығының орнықты дамуын мемлекеттік реттеу моделін қалыптастыру әдісі (Қарағанды облысы мысалында)

Бүгінгі таңда Қазақстанның қоғамдық өмірінің барлық салаларында белгілі бір трансформациялық үрдістер жүріп жатыр. Елдің орнықты дамуын қамтамасыз етудегі серпінді өсіп келе жатқан қажеттілік ауыл шаруашылығының орнықты дамуын мемлекеттік реттеу мәселесіне жаңа көзқараспен қарауды талап етеді. Ауылдық аймақтардың функциялары әртүрлі және экономикалық жағынан да, әлеуметтік жағынан да өте маңызды. Олар азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, еңбек ресурстарын молайту, дәстүрлер мен ұлттық мәдениетті сақтау, табиғи ресурстарды игеру сияқты маңызды міндеттерді орындайды. Ауылдық аймақтар – ойын-сауық, туризм, серуендеу, емдеу-сауықтыру, курорттық, саябақтық, спорттық, халыққа әлеуметтік қызметтер көрсету сияқты ерекше орындар. Ауылдық аймақтар өндірістерді орналастыру және инженерлік коммуникацияларға (жолдар, электр беру желілері, мұнай және газ құбырлары) қызмет көрсетудің негізі. Осыған байланысты ауыл шаруашылығын дамыту ерекше маңызға ие және шұғыл жақсартуды қажет етеді. Бұл талдау аграрлық секторды мемлекеттік реттеу мен қолдауды жақсарту қажеттіліктері мен тетіктерін зерттеуге арналған. Осы зерттеуге сәйкес аграрлық сектордың орнықты дамуын мемлекеттік реттеу жүйесін дамыту үшін аймақтық деңгейдегі ауыл шаруашылығының ағымдағы жағдайы мен үрдістерінің өзара байланысын пайдалана отырып, тұжырымдамалық модель ұсынылды. Бұл модель (әлеуметтік, экономикалық, экологиялық, техникалық-технологиялық, ұйымдастырушылық, биологиялық, динамикалық) ауыл шаруашылығының жұмыс істеу мақсаттары мен міндеттеріне байланысты нақты құрылымға ие экономиканың аграрлық секторына мемлекеттік ықпал етудің ұтымды деңгейіне қол жеткізуде тиімді шаралар кешенін іске асыру мүмкіндігін береді.

1. Об утверждении Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021–2030 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2021 года № 960. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960

2. Bičík I. et al. Social and reproductive behaviour of critically endangered northern white rhinoceros in a zoological garden // Mammalian Biology. 2013. Vol. 78. Issue 1. P. 50–54. URL: https://doi.org/10.1016/j.mambio.2012.09.007

3. Jacobs H.M. Social equity in agricultural land protection // Landscape and Urban Planning. 1989. Vol. 17. Issue 1. P. 21–33. URL:https://doi.org/10.1016/0169-2046(89)90064-9.

4. Gaitanis A. et al. Monitoring 60 Years of Land Cover Change in the Marathon Area, Greece // Land. 2015. Vol. 4. P. 337–354. URL: https://doi.org/10.3390/land4020337

5. Feranec J. Changes of urbanised landscape identified and assessed by the Urban Atlas data: Case study of Prague and Bratislava // Land Use Policy. 2017. Vol. 61. P. 135–146. URL: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2016.11.022.

6. Schulp C.J.E. et al. Mapping and modelling past and future land use change in Europe’s cultural landscapes // Land Use Policy. 2019. Vol. 80. P. 332–344. URL: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.04.030

7. Новичихина Н.А. Теоретические аспекты государственного регулирования сельского хозяйства // Современные проблемы науки и образования. – 2014. – № 5. URL: https://science-education.ru/ru/article/view?id=14740.

8. Елисеев В.С. Государственное регулирование сельского хозяйства России как экономико-правовая категория // Lex russica (Русский закон). – 2016. – № 6. – С.103–118. URL: https://doi.org/10.17803/1729-5920.2016.115.6.103-118

9. Demo M. History of agriculture in Slovakia. Nitra: Slovak Agricultural University Nitra. Research Institute of Soil Science and Soil Conservation Bratislava, 2001. – 662 p.

10. Olper A. Land inequality, government ideology and agricultural protection // Food Policy. 2007. Vol. 32. Issue 1. P. 67–83. URL: https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2006.03.009.

11. Kurowska K. et al. Conversion of agricultural and forest land to other purposes in the context of land protection: Evidence from Polish experience // Land Use Policy. 2020. Vol. 95. P. 104614. URL: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104614.

12. Barde Y.A. Neurotrophins: a family of proteins supporting the survival of neurons // Progress in clinical and biological research. 1994. Vol. 390. Р. 45–56.

13. Hudecová Ľ., Kyseľ P . Legislative protection of agricultural land // Land Use Policy. 2023. Vol. 131. P. 106719. URL: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2023.106719

14. Бюро национальной статистики агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-forrest-village-hunt-fish/ (дата обращения: 25.10.2023)

15. Закон Республики Казахстан от 8 июля 2005 года № 66-III «О государственном регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий». URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30015652#pos=91;-52 (с изменениями и дополнениями по состоянию на 01.05.2023 г.)

16. Концепция развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021–2030 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2021 года № 960. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960

17. Национальный проект по развитию агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021–2025 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 октября 2021 года № 732. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000732

18. Концепция развития сельских территорий Республики Казахстан на 2023–2027 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 марта 2023 года № 270. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2300000270

19. Бюро национальной статистики Агентства Республики Казахстан по стратегическому планированию и реформам. Карагандинская область. URL: https://stat.gov.kz/region/256619/statistical_information/publication. (дата обращения: 24.02.2024)

20. 28 инвестпроектов в сфере АПК реализовали в Карагандинской области в 2023 году. URL: https://www.inform.kz/ru/28-investproektov-v-sfere-apk-realizovali-v-karagandinskoy-oblasti-v-2023-godu-9b461f. (дата обращения: 24.02.2024)

21. Бюро национальной статистики Агентства Республики Казахстан по стратегическому планированию и реформам. Статистика регионов. Карагандинская область. URL: https://stat.gov.kz/ru/region/karagandy/ (дата обращения: 24.02.2024)

22. Официальный информационный ресурс Премьер-Министра Республики Казахстан. Итоги развития сферы сельского хозяйства за 2021 год и планы на предстоящий период. URL: https://primeminister.kz/ru/. (дата обращения: 24.02.2024)

23. Blesh J. et al. Against the odds: Network and institutional pathways enabling agricultural diversification // One Earth. 2023. Volume 6. Issue 5. P. 479–491. URL: https://doi.org/10.1016/j.oneear.2023.03.004.

24. Dimitrijević M. Technological progress in the function of productivity and sustainability of agriculture: The case of innovative countries and the Republic of Serbia // Journal of Agriculture and Food Research. 2023. Vol. 14. Р. 100856. URL: https://doi.org/10.1016/j.jafr.2023.100856.

25. Меренкова И.Н. Устойчивое развитие сельских территорий: теория, методология, практика. – Воронеж: ГНУ НИИЭОАПК ЦЧР России, 2011. – 265 с.

26. Баутин В.М., Козлов В.В., Мерзло В.А. Устойчивое развитие сельских территорий: вопросы стратегии и тактики. – М.: ФГНУ «Росинформагротех», 2004. – 312 с.

27. Фролова О.Я. Аспекты устойчивого развития сельских территорий // Известия Оренбургского государственного аграрного университета. – 2009. – № 21. – С. 202–205.

28. Große Ch. Envisioning sustainable rural development: A narrative on accessibility and infrastructure from a Swedish region // Journal of Rural Studies. 2024. Vol. 109. Р. 103319. URL: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2024.103319.

29. Qu Y., Zhan L., Zhang Q., Wu M. Unpacking the ‘supply-utilization-demand’ interplay: Keys to multifunctional sustainability in rural China // Geography and Sustainability. 2024. Vol. 5. Р. 445–458. URL: https://doi.org/10.1016/j.geosus.2024.04.006.