Қазақстан Республикасындағы электрондық коммерцияның даму тенденциялары мен болашағы

Соңғы жылдары нарықтық экономиканың дамуына қазіргі қоғамның өміріне тез енген электрондық коммерция маңызды рөл атқара бастады. Жыл сайын оның әсері өсіп, айналадағы нарықтық инфрақұрылымды және адамдардың жаңа цифрлық сауда жағдайларына қатынасын өзгертеді. Мақаланың мақсаты – Қазақстан Республикасының электрондық коммерциясын дамытудың ерекшеліктері мен перспективаларын айқындау. Зерттеу нысаны ретінде отандық онлайн сату нарығы қарастырылады. Жұмыста e-commerce нарығының ағымдағы жай-күйіне талдау жүргізіліп, оның дамуының негізгі тенденциялары мен перспективалары айқындалды. 2016–2022 жж. кезеңінде электрондық сауданың даму серпіні ұсынылды, цифрландырудың жоғары деңгейі, қолма-қол ақшасыз төлемдер нарығында жаңа цифрлық технологиялардың дамуы және басқалар сияқты электрондық коммерцияның өсуіне оң әсер ететін негізгі факторлар қаралды. Отандық онлайн-сату нарығына теріс әсер ететін факторлар анықталды: логистикалық инфрақұрылымның дамымауы, инфляцияның өсуі, интернет-сауданы реттеудің және тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың жеткіліксіз тиімді тетігі. E-commerce нарығы аз дамыған өңірлердегі тұтынушылардың мінез-құлқын бағалау үшін Абай облысының тұрғындары арасында сауалнама жүргізілді, бұл осы нарықтың даму перспективаларын анықтауға мүмкіндік берді. Логистикалық инфрақұрылымды дамыту және саланың өсуіне ықпал ететін жеткізудің инновациялық әдістерін енгізу бойынша іс-шаралар ұсынылды. Жұмыс нәтижелері электрондық коммерция нарығын дамытуды ынталандыру және оның инфрақұрылымын жақсарту саласындағы бағдарламаларды әзірлеу және іске асыру кезінде пайдаланылуы мүмкін.

1. Маркова А. Какие появились тренды на рынке электронной коммерции Казахстана в 2022 году. – 2023URL: https://kz.kursiv.media/2023-02-02/kakie-poyavilis-trendy-na-rynke-elektronnoj-kommerczii-kazah-stana-v-2022-godu/ (дата обращения: 10.11.2023)

2. Бюро национальной статистики агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/upload/iblock/dac/otcqx601tgme7gyurvj73g6g4j0pmyh (дата обращения: 10.11.2023)

3. UNCTAD. Information Economy Report 2015 // Unlocking the Potential of E-commerce for Developing Countries. (UNCTAD/IER). 2015, pp. 14–15.

4. Сорокина А.И. Обзор литературы по теме «Электронная коммерция»: определение понятия, проб лемы и перспективы развития // Молодой ученый. – 2016. – № 11(115). – С. 1013–1015.

5. Муслимова С. Все об электронной торговле // Информационная система для бухгалтера. – 2018. – № 9. – С. 24–26. URL: https://cdb.kz/sistema/biblioteka-bukhgaltera/articles/vse-ob-elektronnoy-torgovle-/ (дата обращения: 07.01.2024)

6. Papagiannidis S., Harris J., Morton D. WHO led the digital transformation of your company? A reflection of IT related challenges during the pandemic // International Journal of Information Management. 2020, no. 55(102166), pp. 1–5.

7. Ballerini J., Herhausen D., Ferraris A. How commitment and platform adoption drive the e-commerce performance of SMEs: A mixed-method inquiry into e-commerce affordances // International Journal of Information Management. 2023, no. 102649, рр. 101–116.

8. Huang MH. Information load: its relationship to online exploratory and shopping behavior // International Journal of Information Management. 2000, no. 20(5), pp. 337–347.

9. Taisei Yoshioka, Makoto Chikaraishi, Akimasa Fujiwara. Empirical models of consumer and merchant behavior in the two-sided market of local currency // Asian Transport Studies. 2022, no. 8, p. 44–45.

10. Bawack R.E., Bonhoure E., Kamdjoug J.-R.K., Giannakis M. How social media live streams affect online buyers: A uses and gratifications perspective International // Journal of Information Management. 2023, no. 70, рр. 357–368.

11. Альмухамбетова Б.Ж., Ерманкулова Р.И. Перспективы развития электронной коммерции в Казахстане // European journal of economics and management sciences. – 2019. – № 1. – Р. 15–20 URL: https://cyberleninka.ru/article/n/perspektivy-razvitiya-elektronnoy-kommertsii-v-kazahstane (дата обращения: 03.02.2024)

12. Жанбозова А., Азатбек Т., Валиева С., Тузелбаева И., Жуманазаров К. Рынок электронной коммерции в Казахстане: анализ состояния и направления развития // Экономика: стратегия и практика. – 2021. – № 1. – C. 34–48.

13. Электронная коммерция в Центральной Азии 2023. URL: https://optimism.kz/2023/10/17/elektronnaya-kommercziya-v-kazahstane-novye-gorizonty-s-yto-express/(дата обращения: 11.12.2023)

14. Анализ рынка розничной электронной коммерции в Республике Казахстан за 2022 год. URL: https://www.pwc.com/kz/ru/publications/e-commerce-analysis/e-commerce-12M2022.html /(дата обращения: 11.12.2023)

15. Годовой отчет Каспий банка за 2022 год. URL: https://ir.kaspi.kz/financial-information/ (дата обращения: 11.12.2023)

16. Государственная программа «Цифровой Казахстан», 2018–2022. URL: https://egov.kz/cms/ru/digital-kazakhstan (дата обращения: 11.12.2023)

17. Роль последней мили в развитии электронной торговли. URL: https://kz.kursiv.media/2023-04-28/print983-mrkv-ecomm/ (дата обращения: 11.12.2023)