Демографиялық өткел әдістемесі мен оның елдің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуына әсері бойынша дереккөздерді талдау

Демографиялық өткел әдістемесін зерттеудің өзектілігі оның халық динамикасын, қоғамның қартаю мәселелерін, туу, өлім-жітім және көші-қон өзгерістерін түсіну және талдау үшін, сондай-ақ елдің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуына әсерін бағалаудағы маңыздылығында. Бұл зерттеудің халықты басқару, әлеуметтік қорғау және денсаулық сақтау саласындағы ұлттық саясатты әзірлеу үшін, сондай-ақ қоғам дамуының тенденцияларын және оның ұзақ мерзімді перспективада тұрақтылығын болжау үшін маңызды практикалық мәні бар. Зерттеудің мақсаты – демографиялық өткел әдістемесіне арналған әртүрлі дереккөздерді, соның ішінде мемлекеттің тұрақты дамуына әсер ету тұрғысынан талдау жасау. Авторлар осы тақырып бойынша зерттеулерде қолданылатын негізгі тәсілдерді анықтауға, олардың тиімділігін бағалауға және осы салада алынған ең маңызды нәтижелерді анықтауға ұмтылады. Зерттеу әдістемесі әдебиеттерге жүйелі шолу жасауды және демографиялық көшу әдістемесіне арналған әртүрлі дереккөздерді талдауды қамтиды, оның негізінде бес негізгі көзқарас қалыптасты, олардың драйверлері мен механизмдері айқындалды, осы саладағы кейнгі зерттеулерге ұсыныстар әзірленіп, ұсынылды. Авторлар зерттеушілер бетпе-бет келіп отырған қазіргі тенденцияларды талқылап, демографиялық өткел әдіснамасының елдің тұрақты дамуына ықпалы туралы болашақ зерттеулердің перспективалық бағыттарын атап көрсетті.

1. Notestein F. Population the long view. Chicago, 1945. Р. 78.

2. Notestein Frank W. Frank Notestein on Population Growth and Economic Development // Population and Development Review. 1983, vol. 9, no. 2, pp. 345–60.

3. Вишневский А.Г. Воспроизводство населения и общество. История, современность, взгляд в будущее. – М., 1982.

4. Вишневский А.Г. Демографические проблемы России и пути их решения // Демографические исследования. – 2021. – № 1. – С. 20–32.

5. Kingsley Davis Human Society / Published by Macmillan and Co. Ltd, 1966. – 655 р.

6. Davis K. The theory of change and response // Human Relations. 1963. No. 9(2). P. 157–172.

7. Hauser P.M. Population and the world economy // Population and Development Review. 2018. No. 44(2). P. 325–354.

8. Blake J. Income and Reproductive Motivation // Population studies. 1968, no. 22, pp. 494–498.

9. Demographic Transition // The Pakistan Development Review. 1986. Vol. 23. No. 4. P. 531–552.

10. Demeny P. Pronatalist Policies in Low-Fertility Countries: Patterns, Performance and Prospects // Population and Development Review. 1986, vol. 12, pp. 335–358.

11. Van De Kaa DJ. Europe’s second demographic transition. Popul Bull. 1987. No. 42(1). P. 1–59.

12. Dirk J. van de Kaa. Postmodern Fertility Preferences: From Changing Value Orientation to New Behavior // Population and Development Review. 2001. Vol. 27. P. 290–331.

13. Ron Lesthaeghe. The Second Demographic Transition in Western Countries: An Interpretation // Population and Development Review. 1986. URL: https://interfacedemography.be/wp-content/uploads/2016/02/WP-IPD-1991-2.pdf

14. Ron Lesthaeghe. The Unfolding Story of the Second Demographic Transition // Population and Development Review. 2010. Vol. 36. No. 2. Р. 211–251.

15. Lesthaeghe R., Neidert L. US presidential elections and the spatial pattern of the second demographic transition // Population and Development Review. 2009. No. 35(2). Р. 391–400.

16. Sarah Harper. How Population Change Will Transform Our World. Oxford: Oxford University Press, 2016. 236 p.

17. Ronald Inglehart. Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic, and Political Change in 43 Societies. Published by: Princeton University Press. URL: https://doi.org/10.2307/j.ctv10vm2ns https://www.jstor.org/stable/j.ctv10vm2ns

18. The Silent Revolution: Changing Values and Political Styles Among Western Publics. Published by Princeton University Press, 1977. URL: https://www.academia.edu/23703154/Ronald_Inglehart_The_Silent_Revolution

19. Coleman D.A. Demography of Immigrants and Minority Groups in the U.K. Hardcover. Academic Press Inc, 1982. 290 р.

20. Coleman D. Projections of the ethnic minority populations of the United Kingdom 2006–2056 // Popul Dev Rev. 2010, no. 36(3), pp. 441–86.

21. Caldwell J.C. Demographic transition theory. In The handbook of population and family economics. 2006. P. 147–171.

22. Caldwell John C. Toward A Restatement of Demographic Transition Theory. Population and Development Review. 1976, vol. 2, no. 3/4, pp. 321–66. URL: https://doi.org/10.2307/1971615

23. McNeill W.H. Historical Patterns of Migration (with comment & reply) // Current Anthropology. 1979, no. 20(1), рр. 95–102.

24. McNeill W.H. The Rise of the West: A History of the Human Community, 1991. 860 p.

25. Anderson B., Raymer J. Demographic perspectives on globalization and aging. Population and Development Review. 2010, no. 36(1), рр. 153–185.

26. Алдангаркызы А. и др. Анализ демографической ситуации населения Казахстана за годы независимости (1991–2021 гг.) // Вестник КазНУ. Психология және социология сериясы. – 2023. – № 1(84). – С. 69–78.

27. Спанкулова Л.С., Чуланова З.К. Демографические процессы в Казахстане: современные тенденции и прогнозирование будущего развития // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 3. – С. 60–71.

28. Аубакирова Ж.С., Алексеенко А.Н., Столярова Э.О., Краснобаева Н.Л., Өмірзақ Т.Е. Демографическая безопасность Казахстана: потенциал, риски и перспективы. – Усть-Каменогорск, 2022. – 515 с.

29. Бектурганова М.С., Кенжегулова Г.К., Джусибалиева А.К., Тлеубердиева С.С. Влияние факторов демографического перехода на демографические дивиденды в Республике Казахстан // Economics: the strategy and practice. 2022, no. 17(3), pp. 169–183.

30. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz.