Алматы қаласындағы туристік бизнестің қазіргі жағдайы мен даму перспективалары

Туристік бизнес экономикалық дамудың, табыс табудың, ұлттық және халықаралық экономиканы дамытудың құралы ретінде қарқынды даму үстінде. Өйткені туристік бизнес жұмыс орындарын құруға, инвестициялар мен өнімдерді арттыруға мүмкіндік береді. Сондықтан бұл зерттеудің мақсаты Алматы қаласындағы туристік бизнестің қазіргі даму жағдайын анықтау және негізгі мәселелер мен перспективаларға SWOT талдау жасау болды. Зерттеу барысында Scopus және WoS деректер базасына кіретін әдебиеттерге шолу жасалып негізгі тұжырымдарға түйін жасау арқылы сауалнама сұрақтары әзірленді. Сауалнама Алматы қаласындағы туристік бизнестің даму деңгейін анықтау үшін жүргізілді және оған 523 кәсіпорынның иелері мен менеджерлері ерікті түрде қатысты. Зерттеудің дәлдігін қамтамасыз ету мақсатында, 3 айға созылған іріктеуден кейін, 510 респонденттің жауаптары іріктеліп алынды. Сауалнама жауаптарын талдау нәтижесін де, туристік бизнес өкілдерінің 72,7%-ында арнайы туристік білімі жоқ екендігі; ал, 32,9%-ында қызметкерлермен келісімшарттардың болмауы анықталды. Алайда, оң перспективалар ретінде: респонденттердің өз бизнесін дамытуға деген ынтасы, Covid-19 пандемиясының салдары мен дағдарысын жеңуге деген ұмтылысы және 29% респонденттердің жас кәсіпкерлер болуы қуантады. Сонымен қатар, SWOT талдау нәтижесінде Алматы қаласында туристік бизнесті дамытудың күшті мен әлсіз жақтары, мүмкіндіктері мен қауіптері белгілі болды. Осылайша, бұл зерттеу Алматының туристік инфрақұрылымын дамытуға, сервистік қызмет көрсетуді жетілдіруге, туристік бизнесті тұрақты дамытуға кедергі болатын мәселелерді шешуде көмекші құралы бола отырып болашақ зерттеулердің перспективалы бағыттарын айқындауға көмектеседі.  

1. Gartner W.C. Factors affecting small firms in tourism: A Ghanaian perspective // In Small Firms In Tourism: International Perspectives. 2013. P. 35–51.

2. Kirzner I.M. The alert and creative entrepreneur: A clarification // Small Business Economics. 2009. Vol. 32. No. 2. P. 145–152.

3. Tomassini L., Lamond I., Burrai E. Global Citizenship and Parrhesia in Small Values-Based Tourism Firms // Leisure Sciences. 2021. P. 1–19.

4. Fuchs K. Small Tourism Businesses Adapting to the New Normal: Evidence From Thailand // Tourism: An International Interdisciplinary Journal. 2022. Vol. 70. No. 2. P. 258–269.

5. Ateljevic J. Small Tourism Firms and Management Practices in New Zealand: The Centre Stage Macro Region // Tourism Management. 2007. Vol. 28. P. 307–316.

6. Baiburiev R., David L., Abdreyeva S., Zhakupova A., Artemyev A. Impacts of tourism activities on economy of Kazakhstan // GeoJournal of Tourism and Geosites. 2018. Vol. 22. No. 2. P. 480–488.

7. Scheyvens R., Russell M. Tourism and Poverty Alleviation in Fiji: Comparing the Impacts of Small- and Large-Scale Tourism Enterprises // Journal of Sustainable Tourism. 2011. Vol. 20. P. 1–20.

8. Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2023–2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 28 наурыздағы № 262 қаулысы.

9. Rogerson C.M. Urban tourism and small tourism enterprise development in Johannesburg: The case of township tourism // GeoJournal. 2004. Vol. 60. P. 249–257.

10. Aktymbayeva A., Assipova Z., Moldagaliyeva A., Nuruly Y., Koshim A. Impact of small and mediumsized tourism firms on employment in Kazakhstan // GeoJournal of Tourism and Geosites. 2020. Vol. 32. No. 4. P. 1238–1243.

11. Thomas R., Friel M., Jameson S., Parsons D. The national survey of small tourism and hospitality firms: Annual report 1996–1997. Leeds Metropolitan University. Leeds, England. 1997.

12. Page S.J., Forer P., Lawton G.R. Small business development and tourism: Terra incognita? // Tourism Management. 1999. Vol. 20. No. 4. P. 435–459.

13. Morrison A., Teixeira R. Small Business Performance: A Tourism Sector Focus // Journal of Small Business and Enterprise Development. 2004. Vol. 11. P. 166–173.

14. Akbaba A. Understanding Small Tourism Businesses: A Perspective from Turkey // Journal of Hospitality and Tourism Management. 2012. Vol. 19. No. 9.

15. Koens K., Thomas R. Is small beautiful? Understanding the contribution of small businesses in township tourism to economic development // Development Southern Africa. 2015. Vol. 32. No. 3. P. 320–332.

16. Қазақстандағы шағын және орта бизнестің даму жағдайы туралы есеп. «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры. – Алматы, 2022.

17. Davidsson P., Henrekson M. Determinants of the prevalence of start-ups and high-growth firms // Small Business Economics. 2002. Vol. 19. P. 81–104.

18. Thomas R., Shaw G., Page S.J. Understanding small firms in tourism: A perspective on research trends and challenges // Tourism Management. 2011. Vol. 32. No. 5. P. 963–76.

19. Сахидаулетулу О. Шағын және орта бизнестің дамытудың тиімді тәсілдері // Заң газеті. 2019. Vol. 187. P. 3–7.

20. Shaw J. Business Population Estimates for the UK and Regions - Introducing improved statistics on the UK enterprise population // Economic and Labour Market Review. 2011. Vol. 5. P. 47–67.

21. Russell R., Faulkner B. Entrepreneurship, chaos and the tourism area lifecycle // Annals of Tourism Research. 2004. Vol. 31. No. 3. P. 556–579.

22. Roberts S., Tribe J. Sustainability Indicators for Small Tourism Enterprises – An Exploratory Perspective // Journal of Sustainable Tourism. 2008. Vol. 16. P. 575–594.

23. Shaw G., Williams A.M. Critical issues in tourism: A geographical perspective. Blackwell Publishers. 1994.

24. Lerner M., Haber, S. Performance factors of small tourism ventures: the interface of tourism, entrepreneurship and the environment // Journal of Business Venturing. 2001. Vol. 16. P. 77–100.

25. Thomas R., Thomas H. Understanding tourism policy-making in urban areas, with particular reference to small firms // Tourism Geographies. 2005. Vol. 7. No. 2. P. 121–137.

26. Morrison A., Teixeira R.M. Small firm performance in the context of agent and structure: A cross cultural comparison in the tourist accommodation sector // In Small Firms in Tourism. 2013. P. 239–255.

27. Bengtson A., Pahlberg C., Pourmand F. Small firms’ interaction with political organizations in the European Union // Industrial Marketing Management. 2009. Vol. 38. No. 6. P. 687–697.

28. Rogerson C.M., Rogerson J.M. Local economic development in Africa: Global context and research directions // Development Southern Africa. 2010. Vol. 27. No. 4. P. 465–480.

29. Mukhambetov T.I., Janguttinav G.O., Esaidar U.S., Myrzakulova G.R., Imanbekova B.T. The life cycle of sustainable eco-tourism: a Kazakhstan case study // WIT Transactions on Ecology and the Environment. 2014. Vol. 187. P. 39–49.