Инклюзивті экономикалық өсудегі креативті туризмнің әсері

Зерттеліп отырған мақаланың мақсаты – инклюзивті экономикалық өсудегі креативті туризмнің әсерін зерттеу. Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін ТМД елдері мен басқа мемлекеттердің зерттеушілерінің ғылыми жұмыстарын талдау негізінде инклюзивті даму мен креативті өсу мағыналарына авторлық сипаттама беріледі. Зерттеу барысында аталған ұғымдардың тұжырымдамасы мен көрсеткіштердің әсер ету шамасы және инклюзивті экономикалық өсу бағытына әсер ететін басым көрсеткіштердің деңгейі анықталады. Сонымен қатар, инклюзивті экономикалық өсудің даму бағыттарын зерттеуде креативті туризмді дамытуға қажетті реттеу тетіктері ұсынылады. Мақаланың өзектілігі – әлем елдерінің инклюзивті экономикалық өсудегі туризмнің қарқынды дамуы Біріккен Ұлттар Ұйымы, Экономикалық Ынтымақтастық және Даму Ұйымы, Әлемдік банк және әлем зерттеушілерінің басты тақырыптарына айналып отырғандығында. Креативті туризмнің дамуы мемлекеттердің жалпы ішкі өнімінің үлесінің артуына әкеледі. Осыған орай, 2021 жылдан бастап Қазақстан Республикасы да креативті экономика бағытындағы креативті туризмнің инклюзивті жолымен дамуын қолға алды. Мақаланы зерттеу барысында түрлі тұрақтылық көрсеткіштерін талдау, зерттеліп отырған көрсеткіштердің орташа арифметикалық бағасы мен олардың үлес салмағының маңыздылығы, экономикалық және статистикалық талдау, жалпылау, салыстыру әдістері қолданылды. Қорытындылай отырып, бірнеше көрсеткіштердің жалпы тұрақтылыққа әсерінің әртүрлілігі анықталып, туризмді дамытуда инклюзивті көрсеткіштердің басымдылық салмағы анықталады. Алынған нәтижелер арқылы туризмді дамытуда қажетті деңгейді қамтамасыз етуде біріктіру және жүйелеу құралы ретінде кешенді тәсілдер ұсынылады.

1. «ҚР-ң туризм саласын дамыту» Заңнамасы. 2001 ж. 13 маусымы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z010000211_ (өтініш берілген күн: 14.05.2023)

2. «ҚР-ң туризм саласын 2019–2025 жылдары дамытуға бағытталған Мемлекттік бағдарлама. 2019 жыл 31 мамыр № 360 қаулысы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1900000360 (өтініш берілген күні: 30.04.2022)

3. Об утверждении Концепции развития туристской отрасли Республики Казахстан на 2023–2029 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 марта 2023 года № 262. URL: https://www.gov.kz/legalacts/details/P2300000262?lang= (дата обращения: 18.05.2023)

4. «Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» ҚР Президенті Қ.К. Тоқаев халыққа жолдауы. 2022 ж. 1 қыркүйек. URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-181130 (өтініш берілген күн: 14.08.2022)

5. «Әділ Қазақстанның экономикалық бағыты». ҚР Президенті Қ.К. Тоқаев халыққа жолдауы. 2023 ж. 1 қыркүйек. URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-(өтініш берілген күн: 18.11.2023).

6. О развитии креативной экономики в Казахстане. Министр национальной экономики. Международный форум. – Астана. 9 июня 2023. МНЭ РК. (дата обращения: 18.17.2023)

7. Richards G., Raymond C. (2000) Creative Tourism // ATLAS News. . Vol. 23. P. 16.

8. Richards G. (2021) Creative Placemaking Strategies in Smaller Communities // Creative Tourism in Smaller Communities: Place, Culture, and Local Representation / ed. by K. Scherf. Calgary: University of Calgary Press, P. 283.

9. Попов В., Омонов К., Наумов И.В., Верененникова А. Тенденции развития социальных наук инновации // Терра Экономикс. – 2018. – T. 16. – № 3. – С. 35–59.

10. Coase R. The Nature of the Firm // Economica. 1937, vol. 4, no. 16, pp. 386–405; The Institutional Structure of Production // The American Economic Review. 1992, vol. 82, no. 4, pp.713–719.

11. Azhemoglu D. Почему одни страны богатые, а другие бедные? Происхождение власти, процветания и нищеты / Пер. с англ. – M.: Издательство АСТ, 2017.

12. World Development Report 1997: The State in a Changing World. World Bank. Oxford University Press, 1997. P. 18.

13. Inclusive Green Growth. The Pathway to Sustainable Development. International Bank for Reconstruction and Development / International Development Association or The World Bank. 2012. (accessed: 15.02.2024)

14. Global Social Progress Index. 2024. URL: https://www.socialprogress.org/2024-social-progress-index/ (accessed: 10.03.2024)

15. Министерство культуры и информации РК. Реализуемые проекты. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/mam/projects/1?lang=ru (дата обращения: 18.01.2024)

16. 2023–2029 жылдарға бағытталған туризм саласын дамыту концепциясы». ҚР-ң Спорт және туризм Министрлігі. 2023 ж. 28 наурызы, № 262 қаулысы. URL: adilet.zan.kz/kaz/docs/P2300000262 (өтініш берілген күн: 3.06.2023)

17. Денисов И.В., Петренко С.Е., Мажитова С.К., Шабалтина Л.В. Экономика впечатлений. Управление развитием туризма в Казахстане // Креативная экономика. – 2020. – Том 14. – № 12. – С. 3686–3696. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ekonomika-vpechatleniy-upravlenie-razvitiem-turizma-v-kazahstane

18. Шілімбетова Г.Т. Шығармашылық индустрияны дамыту Қазақстанды жаңғыртудың басым бағыты ретінде. Экономика журналы: стратегия және тәжірибе. – 2018. – № 1(45). – 140 б. URL: https://esp.ieconom.kz/jour/article/view/158/154

19. Логунцова И.В. Понятие креативного туризма и его развитие в городах и регионах России // Электронный Вестник МГУ. – 2022. – № 93. – С. 197.

20. Duxbury N., Bakas F., de Castro V., Silva S. Creative Tourism Development Models towards Sustainable and Regenerative Tourism // Sustainability. Licensee MDPI, Basel, Switzerland. 2021, no. 13(1). URL: https://www.mdpi.com/journal/sustainability, https://www.mdpi.com/2071-1050/13/1/2

21. Richards G. Designing creative places: The role of creative tourism // Annals of Tourism Research. Published by Elsevier Ltd. 2020. No. 85. Р. 1029. URL: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160738320300669#bb0340

22. Irem Ince Keller. Koray Velibeyoğlu. The rise and fall of the rural creative class: The case of Alaçatı // City, Culture and Society. 2021. Vol. 24. P. 100372. URL: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1877916621000023

23. Pierce Qiang Li, Jason F. Kovacs. Creative tourism and creative spaces in China // Leisure Studies. 2022. No. 41:2. P. 180–197.