Қазақстан студенттері арасындағы жаһандық азаматтық: әлеуметтік медианың рөлі

Қазақстан университеттерінің интернационалдандыру үдерістеріне тартылуының артуымен білім беру бағдарламаларын еңбек нарығы мен ұлттық білім беру ортасының өзгеріп отыратын талаптарына бейімдеу қажеттілігі туындайды. Бұл өзгерістердің маңызды аспектісі Қазақстан студенттері арасында жаһандық азаматтықты қабылдауды зерттеу болып табылады. Бұл мақалада авторлар жаһандық азаматтығы бойынша екі зерттеуінің нәтижелерін ұсынады. Бірінші зерттеуде авторлар университет студенттерінің демократиялық процестерге қатысуға қатысты мінез-құлқын және олардың әлеуметтік медианы пайдалануын зерттеді. Соңғы онжылдықта көптеген зерттеушілер әлеуметтік медианың жастардың жаһандық қоғамдық өмірге қатысуына әсерін зерттеді. Олардың көпшілігі оң әсерді атап өтті, бұл әлеуметтік медианы пайдалану демократиялық қатысуға, әсіресе жас ұрпақ арасында ықпал етеді деп болжайды. Қазақстан студенттері арасында бұл зерттеуге 284 студент қатысты. Жаһандық және демократиялық процестерге қатысу бес негізгі элементті қамтиды: дауыс беру, саяси белсенділік, тұтынушылардың қатысуы, наразылықтар және саясаткерлермен байланыс. Біздің зерттеуіміз көрсеткендей, Қазақстандағы университет студенттері көбінесе тұтынушылардың қатысуы аясында өздерінің қолдауын немесе наразылығын білдіреді. Қазақстан студенттері саяси белсенділікке, наразылықтарға және саясаткерлермен қарым-қатынасқа қатысудың төмен деңгейін көрсетеді. Зерттеу жаһандық азаматтық шкаласын Қазақстан контекстіне бейімдеуге бағытталған, бұл студенттерді демократиялық процестерге белсенді қатысуға дайындаудағы негізгі қадам болып табылады. Зерттеу деректерді жинау және талдау үшін сандық әдістерді қолдана отырып, көлденең дизайнды қолданды. Зерттеуге 374 студент қатысты. Эксплораторлық және растаушы факторлық талдау нәтижелерінің, сондайақ сенімділік есептеулерінің негізінде жаһандық азаматтықтың шкаласы Қазақстанда пайдалану үшін сәтті бейімделгені анықталды, бұл оның ел жағдайында қолданылуын растайды.

1. Ostrander S.A. Democracy, civic participation, and the university: а comparative study of civic engagement on five campuses // Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly. 2004. No. 33(1). P. 74–93.

2. Nah S., Namkoong K., Chen N.T.N., Hustedde R.J. A communicative approach to community development: The effect of neighborhood storytelling network on civic participation // Community Development. 2016. No. 47(1). P. 11–28.

3. Colby A., Beaumont E., Ehrlich T., Corngold J. Educating for democracy: Preparing undergraduates for responsible political engagement // Jossey-Bass. 2007.

4. Lee T., An J., Sohn H., Yoo I.T. An experiment of community-based learning effects on civic participation // Journal of Political Science Education. 2019. No. 15(4). P. 443–458.

5. Rebori M.K. Assessing and predicting community board participation: The critical role of civic skills // Community Development. 2007. No. 38(4). P. 71–84.

6. Cuhadar A. Investigation of university academic staff’s and students’ democracy perceptions in terms of sex, subject areas, academic hierarchy, and political participation variables in the context of political socialization. Cukurova University. 2006.

7. Westheimer J., Kahne J. What kind of citizen? The politics of educating for democracy // American Educational Research Journal. 2004. No. 41(2). P. 237–269.

8. Teorell J., Torcal M., Montero J.R. Political participation: Mapping the terrain. In Citizenship and involvement in European democracies. 2007. P. 358–381. Routledge.

9. Boulianne S. Twenty years of digital media effects on civic and political participation // Communication Research. 2020. No. 47(7). P. 947–966.

10. Heiss R., Matthes J. Does incidental exposure on social media equalize or reinforce participatory gaps? Evidence from a panel study // New Media & Society. 2019. No. 21(11–12). P. 2463–2482.

11. Datareportal. Retrieved on Feb 20 at 2023. URL: https://datareportal.com/reports/digital2022kazakhstan#:~:text=Social%20media%20statistics%20for%20Kazakhstan%20in%202022&text=The%20number%20of%20social%20media,on%20data%20to%20learn%20why.

12. Sairambay Y. The contributions of new media to young people’s political participation in Russia and Kazakhstan // Central Asian Survey. 2022. No. 41(3). Р. 571–595.

13. Anceschi L. The persistence of media control under consolidated authoritarianism: containing Kazakhstan’s digital media // Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization. 2015. No. 23(3). Р. 277–295.

14. Kosnazarov D., Hashtag Activism. Youth, Social Media, and Politics // The Nazarbayev Generation: Youth in Kazakhstan. 2019. Р. 274–268.

15. Gay L.R., Mills G.E., Airasian P. Educational research: Competencies for analysis and applications. Merrill. 2009.

16. Fraenkel J.R., Wallen N.E. Observation and interviewing // How to Design and Evaluate Research In Education. McGraw Hill. 2003.

17. Earl J., Kimport K. Digitally enabled social change: Activism in the internet age. MIT Press. 2011.

18. Weeks B.E., Lane D.S., Kim D.H., Lee S.S., Kwak N. Incidental exposure, selective exposure, and political information sharing: Integrating online exposure patterns and expression on social media // Journal of Computer-Mediated Communication. 2017. No. 22(6). Р. 363–379.

19. Bond R.M., Fariss C.J., Jones J.J., Kramer A.D., Marlow C., Settle J.E., Fowler J.H. A 61-million-person experiment in social influence and political mobilization // Nature. 2012. No. 489(7415). Р. 295–298.

20. Kaufhold K., Valenzuela S., Gil de Zúñiga H. Citizen journalism and democracy: How user-generated news use relates to political knowledge and participation // Journalism & Mass Communication Quarterly. 2010. No. 87(3–4). Р. 515–529.

21. Theocharis Y., Lowe W. Does Facebook increase political participation? Evidence from a field experiment // Information, Communication & Society. 2016. No. 19(10). Р. 1465–1486.

22. Park C.S., Kaye B.K. What’s this? Incidental exposure to news on social media, news-finds-me perception, news efficacy, and news consumption // Mass Communication and Society. 2020. No. 23(2). Р. 157– 180.

23. Anderson M., Perrin A. Nearly one-in-five teens can’t always finish their homework because of the digital divide // Pew Research Center. 2018. No. 26.