Қазақстанның жоғары оқу орындарындағы адам капиталын дамыту: қаржылық инвестициялар, оқытушылардың біліктілігі және зерттеу нәтижелері (2018–2022)

Бұл зерттеу 2018–2022 жж. аралығындағы Қазақстанның жоғары оқу орындарындағы (ЖОО) адам капиталын дамытуға бағытталған, қаржылық инвестициялар, инфрақұрылымдық қолдау, оқытушылардың біліктілігі, зерттеу нәтижелері және студенттердің жетістіктеріне назар аударады. Ресми деректерді кеңінен пайдалана отырып, талдау жоғары білімге қаржылық қолдаудың айтарлықтай өскенін көрсетеді, шығындар, кірістер және білім беру инфрақұрылымына салынған инвестициялар айтарлықтай өсті. Деректер әртүрлі және біліктілігі жоғары оқытушылар құрамының бар екенін көрсетеді, алайда жоғары академиялық деңгейлерде гендерлік теңсіздік сақталуда. Зерттеу өнімділігі Scopus-та индекстелген жарияланымдармен өлшенеді, зерттеу өнімділігінің тұрақты өсуін көрсетеді. Студенттердің көрсеткіштері, оның ішінде бітіру деңгейі мен жұмысқа орналасу нәтижелері, түлектердің еңбек нарығына тиімді дайындалғанын көрсетеді, орташа жалақы мен жұмысқа орналасу деңгейі артып келеді. ЖОО-дағы инновациялық қызметтер, мысалы, патенттік өтінімдер мен сауда белгілерін тіркеу, динамикалық, бірақ айнымалы көріністі көрсетеді. Зерттеу жақсарту қажет негізгі салаларды анықтайды, соның ішінде инвестицияларды қолдау, академиялық ортада гендерлік теңдікті насихаттау саясаты және инновациялық қызметтерді қолдау қажеттілігі. Қорытындылар түлектердің жұмысқа орналасуын одан әрі арттыру үшін білім беру бағдарламаларын нарық қажеттіліктерімен үйлестірудің маңыздылығын көрсетеді. Бұл зерттеу саясаткерлер мен білім беру көшбасшыларына Қазақстандағы жоғары білімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін құнды түсініктер береді, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына үлес қосады.

1. Altbach P.G., Reisberg L., Rumbley L.E. Trends in Global Higher Education: Tracking an Academic Revolution. UNESCO, 2019. P. 270.

2. OECD. Education at a Glance 2020: OECD Indicators. OECD Publishing, 2020. P. 476.

3. Sagintayeva S., Serikov E. About the Structure of the Higher Education System in Connection with the Reorganization of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan // National Center for Higher Education Development. 2022, pp. 15–20.

4. Barrett P., Shmis T. The Impact of School Infrastructure on Learning: A Synthesis of the Evidence. The World Bank, 2019. P. 70.

5. Hanushek E.A., Woessmann L. The Knowledge Capital of Nations: Education and the Economics of Growth. MIT Press, 2015. P. 262

6. Hermanowicz J.C. he Professoriate in International Perspective // In: Paulsen M. (eds) Higher Education: Handbook of Theory and Research. 2011, vol. 33., p. 239–293.

7. O’Connor P. Management and Gender in Higher Education. Irish Society Series: MUP, 2014. P. 203.

8. Gebru S.G. Institutional Diversity in Higher Education: Factors, Benefits and Challenges. 2020. P. 53–72.

9. Bisenbaev A.K., Bizhkenova A.E., Aktanova A.S., Fakhrutdinova A.V. Prospects for the Development of Science and Higher Education in the Republic of Kazakhstan: Gender Patterns // Вестник Томского государственного университета. – 2023. – No. 497. – C. 134–142.

10. Pranckutė R. Web of Science (WoS) and Scopus: The Titans of Bibliographic Information in Today’s Academic World // Publications. 2021. Vol. 9. No. 12. P. 59. URL: https://doi.org/10.3390/publications9010012

11. Guo Z. Empirical Research on the Impact of Innovation Policy on Economic Growth // BCP Business & Management. 2013. Vol. 49. P. 149–158.

12. Kuzhabekova A., Ruby. A. Raising Research Productivity in a Post-Soviet Higher Education System: A Case from Central Asia // European Education. 2018. No. 50(3). P. 266–282.

13. World Development Report. The World Bank. 2018. p. 239. URL: https://www.worldbank.org/en/publication/wdr2018 (accessed: 10.09.2024)

14. Lawrence D., Lawrence A. Aligning Strategic Intelligence and Graduate Employability: A Conceptual Review // Journal of Strategic Management. 2023. V. 7. P. 61–80.

15. Gargate G., Jain K. Role of IP Policy in Innovation and Entrepreneurship Development: Case Study of HEI in India. Udyog Pragati. 2017. No. 37(3). P. 19–29.

16. Zhang W., Zhang Y. Enigma of Relationship between Digital Economy and Intellectual Property Rights: Reflections on Innovation in Digital Economy Represented by Cloud Computing // ICST Transactions on Scalable Information Systems. 2023. P. 1–13.

17. The Bureau of National Statistics of the Agency of the Republic of Kazakhstan for Strategic Planning and Reforms. URL: http://stat.gov.kz/.

18. Information and Analytical System TALDAU. URL: https://taldau.stat.gov.kz/.