Бейресми жұмыс: зерттеу және бағалау әдістері

Мақалада бейресми жұмыспен қамтудың жаңа түрлерін зерттеудің бейресми жұмыспен қамтуды және кәсіпкерлік қызметті қамтитын әртүрлі тәсілдері қарастырылған. Зерттеудің негізгі мақсаты – бейресми жұмыспен қамтуды және бейресми сектордың экономикаға қосқан үлесін, соның ішінде экономикалық және әлеуметтік көрсеткіштерге әсер ету дәрежесін дәлірек бағалау үшін қолдануға болатын әртүрлі әдістерді зерттеу. Ковидтік және ковидтен кейінгі кезеңде әлемдік қаржы дағдарысы күшейе бастағандықтан қалыптасқан жағдайды әлемдік еңбек нарығында ғана емес, қазақстандық нарықта да зерделеу қажеттілігі туындады. Еңбек нарығы әрқашан ел экономикасының жағдайына сезімтал және бұл жұмыс берушілер мен жұмысшыларға түбегейлі әсер ететіндігі белгілі. Әдістер спектрін қолданудың күшті және әлсіз жақтарын салыстырып, бейресми сектордағы жұмыс сапасын жақсарту үшін құралдарды қолдану мен жүйелеудің әдіснамалық тәсілдерін анықтады. Сонымен қатар, мақалада мәліметтердің барлық түрлеріне қол жеткізудегі қиындықтар, бейресми сектордың шекараларын анықтаудағы қиындықтар және әртүрлі әдістемелік шектеулер сияқты бейресми жұмыспен қамтуды бағалау мәселелері талқыланады. Қорытындылар мен нәтижелер бейресми жұмыспен қамтуды одан әрі зерттеу және бағалау бойынша ғылыми негіз құра алады, бұл әртүрлі елдердегі және біздің республикамыздағы экономиканың бейресми секторын қолдау үшін мемлекеттік деңгейде неғұрлым тиімді шаралар қабылдауға ықпал етуі мүмкін. Бейресми жұмыспен қамту көлемін бағалау бойынша неғұрлым дәл нәтижелер алу үшін әр елдің ерекшеліктерін ескере отырып, қолда бар ғылыми және практикалық әдістер кешенін пайдалану қажет, бұл алынған нәтижелердің тиімділігі мен дәлдігін сөзсіз арттырады.

1. Об утверждении Методики по формированию показателей неформальной занятости населения. Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 29 декабря 2016 года № 328. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 января 2017 года № 14743. URL: https://adilet.zan.kz/rus (дата обращения 20.01.2024)

2. Токаев К.К. Как прогрессивная нация мы должны смотреть только вперед! // Egemen Qazaqstan. 03.01.2024. URL: https://www.akorda.kz/ru/prezident-respubliki-kazahstan-kasym-zhomart-tokaev-kak-progressivnaya-naciya-my-dolzhny-smotret-tolko-vpered-302415 (дата обращения 15.01.2024)

3. Илларионова Э.О. Новые формы занятости в контексте цифровизации рынка труда // Наука. Культура. Общество. – 2021. – Том. 27. – № 1. – С. 21–32.

4. Абдулхаирова Э.М. Последствия цифровизации экономики занятости населения // Наука Красноярья. – 2020. – Т. 4. – С. 7–30.

5. Hart К. Informal income opportunities and urban employment in Ghana // Journal of Modern African Studies. – 1973. – № 11. – Р. 61–89.

6. Grossman G. The «Second Economy» of the USSR // Problems of Communism. 1977. Sept.-Oct. P. 25–40.

7. Кaлимурaтқызы Б. Көлеңкелі экономикaның мәні, оның өсуіне әсер ететін себептер мен фaкторлaр kaznu // Bulletin. Economy series. – 2016. – № 6(118). – 323–328 б.

8. Gutmann Р. Underground economy // Financial Analysts Journal Volume. 1977. No. 6. Р. 26–27.

9. Feige Edgar L. Reflections on the meaning and measurement of Unobserved Economies: What do we really know about the “Shadow Economy”? // Journal of Tax Administration. 2016. Vol. 1. No. 2. Р. 251–266.

10. Betcherman G. Promoting Productive Employment and Decent Jobs? What should Be Done about Informal employment? URL: http://www.un.org/esa/socdev/egms/docs/2015/sd-agenda2030 // BetchermanPaper (accessed: 25.12.2023)

11. Shehu E., Nilsson B. Informal employment among youth: evidence from 20 school-to-work transition surveys // Erin Shehu and Bjцrn Nilsson; International Labour Office. Youth Employment Programme, Employment Policy Department. Geneva: ILO. 2014. No. 8. Р.1–9.

12. Фалинский И.Ю. Моделирование региональной теневой экономики // Теория и практика сервиса: экономика, социальная сфера, технологии. – 2017. – № 1(31). – С. 9–13.

13. Донова И.В., Варшавская Е.Я. Занятость в неформальном секторе как феномен современного рынка труда // Вестник Кузбасского государственного технического университета. – 2006. – № 3. – С. 123–128.

14. Гимпельсон В.Е., Капелюшников Р.И. Нормально ли быть неформальным? – М.: Изд. дом Высшей школы экономики, 2012. – 56 с.

15. Нуреев Р.М., Ахмадеев Д.Р. Классификация неформальной занятости и методы ее оценки // Теrrа economicus. – 2015. – Том 13. – № 1. – С. 14–29.

16. Кубишин Е.С. Неформальная занятость в России: причины, влияние на экономику и общество, перспективы легализации в пост-коронакризисный период // Economics. Yesterday. Today and tomorrow. – 2020. – № 10. – C. 66–81.

17. Belgibaeva A.S. Features of unofficial employment development of in the economics of Kazakhstan // ECONOMIC Series of the Bulletin of the L.N. Gumilyov ENU. 2019. No. 3. P. 8–17.

18. Karpushkina A.V., Danilova I.V., Voronina S.V., Savelieva I.P. Assessing the Impact of Employment in the Informal Sector of the Economy on Labor Market Development // Sustainability. 2021. No. 13. P. 8435.

19. Swarna N.R., Anjum I., Hamid N.N., Rabbi G.A. Understanding the impact of COVID-19 on the informal sector workers in Bangladesh // PLoS ONE. 2022. No. 17(3). P. 11–24.

20. Stn K., Danquah M., Schotte S. Introduction: What Sustains Informality? // The Journal of Development Studies. 2022. P. 1307–1311. URL: https://doi.org/10.1080/00220388.2022.2061857

21. Barrientos A., Byrne J. Methodological Challenges in the Study of Informal Employment in Developing Countries // Development and Change. 2021. No. 52(4). Р. 875–895.

22. Goyal M., Nagpal S. Measuring the Informal Sector in India: An Overview // Informal Sector and Poverty Reduction Strategies in South Asia. Springer, 2021. Р. 25–48.

23. Goyal M., Nagpal S. Measuring the Informal Sector in India: An Overview // Informal Sector and Poverty Reduction Strategies in South Asia. 2021. Р. 25–48.

24. Palivos T., Vlassopoulos M. On the relationship between financial development and economic growth: Evidence from a heterogeneous panel of high-income OECD countries // Journal of Macroeconomics. 2022. 73 р.

25. Kida T., Machunda C., Mori N. Methods for Measuring Informal Employment // World Health Organization. 2023. Р. 20–42.

26. Kida T., Machunda C., Mori N. Methods for Measuring Informal Employment: A Critical Review // Social Sciences. 2021. No. 10(9). Р. 309.

27. Zhang X., Huang S., Li S. Exploring the Measurement of Informal Employment in China, IZA // Zhe Liang Simon Appleton Lina Song. 2023. No. 10139. P. 155–168.

28. Zhang X., Huang S., Li S. Exploring the Measurement of Informal Employment in China. // Journal of Cleaner Production. 2021. Р. 295.

29. Adams S., Bosworth B. The Challenges of Measuring the Gig Economy // Journal of Economic Perspectives. 2021. No. 35(1). Р. 61–80.