Қазақстандағы қаржылық бақылау жүйесіндегі мемлекеттік аудиттің орны

Бұл мақала Қазақстандағы қаржылық бақылау жүйесіндегі мемлекеттік аудиттің рөлі мен маңыздылығын талқылайды. Мемлекеттік аудит – мемлекеттік қаржы ресурстарын басқарудағы ашықтық пен есептілікті қамтамасыз етудің негізгі құралы, сондай-ақ елдің экономикалық қауіпсіздігін сақтаудың маңызды элементі. Зерттеудің мақсаты – Қазақстанның қаржылық бақылау жүйесіндегі мемлекеттік аудиттің орнын, функциялары мен міндеттерін анықтау, сонымен қатар оның экономикалық қауіпсіздік пен мемлекеттік ресурстарды басқаруға тигізетін әсерін талдау. Зерттеудің негізгі бағыттарына мемлекеттік аудиттің құрылымы мен ұйымдастырылуын, оның негізгі функцияларын зерделеу, осы жүйенің өзекті мәселелерін және даму перспективаларын анықтау жатқызылады. Жұмыстың ғылыми маңыздылығы Қазақстандағы мемлекеттік аудит туралы білімді жүйелеу мен оның елдің қаржы жүйесіне ықпалын кешенді талдау болып табылады. Тәжірибелік маңыздылығы мемлекеттік аудит жүйесі алдында тұрған нақты мәселелерді анықтап, оларды шешу бойынша ұсыныстар беру. Зерттеудің құндылығы мемлекеттік аудиттің функциялары мен міндеттерін терең зерделеумен және оның мемлекеттік ресурстарды басқару мен экономикалық қауіпсіздікке әсерін анықтаумен айқындалады.

1. «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 12 қарашадағы № 392-V заңы (09.01.2024 берілген өзгерістер мен толықтырулар).

2. Ахметов С.Т., Исмагулов Ж.К. Мемлекеттік аудит жүйесінің Қазақстандағы қаржылық бақылаудағы орны мен даму перспективалары // Қаржы және аудит жұрналы. – 2022. – № 15(4). – 45–58 б.

3. Қараев Н.Ж. Қазақстанның мемлекеттік аудит саласындағы реформалары және олардың экономикалық әсері // Экономика және басқару. – 2021. – № 10(3). – 70–83 б.

4. Нұрғалиев Ә.А. Мемлекеттік аудиттің сыбайлас жемқорлықты азайтудағы рөлі // Қаржылық зерттеулер журналы. – 2021. – № 8(2). – 25–37 б.

5. Әлжанов С.Т. Қазақстандағы мемлекеттік аудит қызметінің халықаралық стандарттарға сәйкестігі // Экономика және құқық мәселелері. – 2019. – № 12(5). – 78–90 б.

6. Тасмағамбетов Қ.Б. Мемлекеттік аудиттің цифрландыру арқылы тиімділігін арттыру мәселелері // Қаржы және экономика журналы. – 2023. – № 19(1). – 15–29 б.

7. Иванов П.А., Смирнов Л.А. Роль государственного аудита в повышении эффективности бюджетного управления в России // Финансы и кредит. – 2021. – № 27(8). – С. 85–99.

8. Петрова Н.В. Значение бюджетного аудита в финансовом управлении // Система аудита и контроля. – 2020. – № 14(6). – С. 112–123.

9. Кузнецова М.И. Место аудита в управлении государственными финансами // Экономика и менеджмент. – 2019. – № 9(4). – С. 68–79.

10. Сергеев Д.Н. Роль государственного аудита в повышении прозрачности // Журнал аудиторских исследований. – 2022. – № 18(7). – С. 92–105.

11. Григорьев А.А. Пути совершенствования инструментов государственного аудита // Журнал экономических исследований. – 2023. – № 20 (2). – С. 30–45.

12. INTOSAI Мемлекеттік аудиттің халықаралық стандарттары (ISSAI) // INTOSAI журналы. – 2019. – № 2(5). – 1–18 б.

13. OECD Мемлекеттік қаржыларды басқарудағы аудиттің халықаралық тәжірибелері // OECD Research Papers. – 2020. – № 5(3). – 23–35 б.

14. Gendron Y., Barrett M. Enhancing public sector audit independence and accountability // Journal of Public Finance and Auditing. 2021. No. 15(2). P. 45–59. URL: https://doi.org/10.1000/j.jpf.2021.02.004

15. Power M. The Audit Society: Rituals of Verification (2nd ed.) // Oxford University Press. 2019. Р. 325. URL: https://doi.org/10.1093/oso/9780198845800.001.0001

16. Morales C., Roszkowska S. State audit’s role in financial stability and accountability // Comparative Auditing Practices Journal. 2022. No. 9(4). P. 75–89. URL: https://doi.org/10.1000/j.capj.2022.04.007

17. Dye K. M., Stapenhurst R. Improving Public Sector Financial Management // World Bank Publications. 2020, p. 250. URL:https://doi.org/10.1596/978-1-4648-1532-3

18. Van der Stede W.A. Advanced methods in public sector audit efficiency evaluation // International Auditing Journal. 2021. No. 18(3). P. 112–127. URL: https://doi.org/10.1000/j.iaj.2021.03.005

19. GRI Standards. Global standards for reporting and transparency // GRI Guidelines Journal. 2023. No. 3(1). P. 5–25. URL: https://doi.org/10.1000/j.ggj.2023.01.001

20. Transparency International // Jemqorlyqqa qarsy audittıñ rölı. Transparency Report. 2022. No. 11(2). P. 32–48. URL: https://doi.org/10.1000/j.tr.2022.02.003

21. UNCTAD Tools and techniques for institutionalizing state audit // UNCTAD Papers on Finance. 2021. No. 8(5). P. 90–108. URL: URL:https://doi.org/10.1000/j.upf.2021.05.006

22. Pollitt C., Summa H. Performance Audit and Public Management Reform // Public Policy and Administration. 1997. No. 12(2). P. 1–16. URL: https://doi.org/10.1177/095207679701200201

23. Lonsdale J., Wilkins P., Ling, T. Performance Auditing: Contributing to Accountability in Democratic Government // Edward Elgar Publishing. 2011. URL: https://doi.org/10.4337/9780857931801

24. Morin D. Influence of Value for Money Audit on Public Administrations: Looking Beyond Appearances // Financial Accountability & Management. 2001. No. 17(2). P. 99–170. URL: https://doi.org/10.1111/1468-0408.00123

25. Gendron Y., Cooper D.J., Townley B. The Construction of Auditing Expertise in Measuring Government Performance // Accounting, Organizations and Society. 2007. No. 32(1–2). P. 101–129. URL: https://doi.org/10.1016/j.aos.2006.03.005

26. Электрондық ресурс: Қаржы министрлігінің 2019–2023 жылдар аралығындағы жылдық есептері (ҚР Қаржы министрлігі, 2023). URL: http://www.gov.kz/memleket/entities/minfin?lang=kk

27. Электрондық ресурс: Мемлекеттік аудитке қатысты халықаралық стандарттарISSAI (International Standards of Supreme Audit Institutions). URL: http://www.issai.org