Қазақстанның жастар көші-қонының экономикалық салдары: адами капиталдың жоғалуын талдау

Мақала Қазақстанның жастар көші-қонының экономикалық салдарын талдауға арналған. Жастардың көші-қонының экономикаға әсері – бұл елден жас және білімді азаматтардың кетуінің салдарынан пайда болатын экономикалық және әлеуметтік өзгерістер. Бұл зерттеудің мақсаты - Қазақстаннан жастардың көшіқонының нақты экономикалық салдарын сандық бағалау және талдау. Зерттеу арқылы еңбек нарығындағы өзгерістер, жалпы ішкі өнімге (ЖІӨ) әсері және демографиялық тенденциялардың өзгеруі сияқты факторларды зерттеп, көші-қонның ұзақ мерзімді экономикалық шығындары мен пайдасын жан-жақты шолу жасау. Сонымен қатар, миграцияның еңбек нарығындағы білікті кадрлар тапшылығына, инновациялық белсенділікке, ғылыми-технологиялық прогреске, шетелдік инвестициялардың ағынына және ішкі нарықтағы бәсекелестікке қалай әсер ететінін анықтау. Қойылған міндеттерді шешу үшін жалпы ғылыми әдістер мен тәсілдер, соның ішінде салыстырмалы талдау, сипаттамалық статистика, трендтерді талдау, эконометрикалық модельдеу әдістері қолданылды. Зерттеу нысаны: жас және білімді адамдардың Қазақстаннан кетуі. Зерттеу пәні: көші-қон ағынының Қазақстанның Ұлттық қауіпсіздігі мен экономикалық дамуына әсері. Жұмыстың практикалық маңыздылығы Қазақстанда адами капиталдың кету деңгейін төмендетуге және нығайтуға бағытталған нақты шаралар мен ұсынымдарды ұсынуда жатыр. Бұл шараларға Еңбек және өмір сүру жағдайларын жақсарту, білім беру жүйесін дамыту, қолайлы әлеуметтік-саяси ахуал құру және инновациялық бастамаларды қолдау кіреді. Ұсынылған ұсыныстарды іске асыру елдің тұрақты дамуына және оның әлемдік аренада бәсекеге қабілеттілігін нығайтуға ықпал етуі мүмкін.

1. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің ұлттық статистика бюросы. URL: https://www.stat.gov.kz/ (өтініш берілген күн: 16.05.2024)

2. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің ұлттық статистика бюросы. URL: https://www.stat.gov.kz/ (өтініш берілген күн: 24.05.2024)

3. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің ұлттық статистика бюросы. URL: https://www.stat.gov.kz/ (өтініш берілген күн: 27.05.2024)

4. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің ұлттық статистика бюросы. URL: https://www.stat.gov.kz/ (өтініш берілген күн: 02.06.2024)

5. Salvador N., Jin Zh. Human Capital and Migration: a Cautionary Tale // University of Chicago and University of Western Ontario. 2020, no. 15. pp. 196–225.

6. By B. Lindsay Lowell. Skilled Migration Abroad or Human Capital Flight? // Institute for the Study of International Migration. 2018, no. 53(2), рр. 287–303.

7. Тлеубердиева С.С., Ысқақова Д.Б. Қазақстан жастарының көші-қонының экономикалық аспектілері // Экономика: стратегия және практика. – 2022. – № 2. – 126–146 бб.

8. External Youth Migration in the Countries of Central Asia: Risk analysis and minimization of negative consequences // International organization for migration. 2019, no. 84, рр. 120–136.

9. Архипова Л.С., Горохова И.В. Влияние миграционных процессов на экономическую безопасность и пространственное развитие России // Вестник Российского экономического университета имени Плеханова Г.В. – 2022. – № 3. – C. 119–133.

10. Бедрина Е.Б., Васильева Р.И., Вахрушева А.А. Миграционные процессы и межкультурные коммуникации в условиях глобальных вызовов // Вестник университета имени первого Президента России Ельцина Б.Н. – 2022. – № 2. – C. 79–98.

11. «Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі» мемлекеттік мекемесінен ресми жауап / орындаушы Нурпеисов С.Б. 14.05.2024. № 03873813.

12. Ішкі миграция: жастардың әлеуетін тиімді пайдалануға не кедергі? // Егемен Қазақстан. – 27.05.2023. URL: https://egemen.kz/article/307618

13. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің ұлттық статистика бюросы. URL: https://www.stat.gov.kz/ (өтініш берілген күн: 21.04.2024)

14. Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы. 09.03.2024г. URL: https://afk.kz/kz/o-nas/informacziya-ob-afk.html

15. Сколько инвестировано в сферу образования в Казахстане // Центр деловой информации Kapital.kz – 03.12.2023г. URL: https://kapital.kz/economic/110987

16. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің ұлттық статистика бюросы. URL: https://www.stat.gov.kz/ (өтініш берілген күн: 06.06.2024)