Отбасының әлеуметтік әл-ауқатындағы субсидиялаудың рөлі

Қазақстанда мемлекеттік субсидиялау жүйесі бойынша проблемалар бүгінгі күнге дейін өзекті болып қалып отырғанына қарамастан, мемлекеттік қолдаудың осы құралының отбасының әлеуметтік әл-ауқатына әсерін зерделеу ерекше қызығушылық тудырады. Бұл зерттеу әртүрлі субсидиялау бағдарламаларының тиімділігін олардың отбасының өмір сүру сапасын жақсартуға әсерін талдау арқылы бағалауға арналған. Зерттеу тақырыбының өзектілігі әлеуметтік-экономикалық тұрақсыздық жағдайында отбасын қолдау қажеттілігімен анықталады. Зерттеудің мақсаты тұрғын үй жағдайларын жақсарту, өмір сүру деңгейін арттыру және қазақстандық отбасының кедейлік деңгейін төмендету жолдарын анықтау үшін Қазақстанда қолданылатын түрлі субсидиялау бағдарламаларын жан-жақты зерделеу болып табылады. Субсидиялау бағдарламаларының тиімділігін талдаудың кешенді тәсілі олардың әртүрлі әлеуметтік мәртебесі бар отбасыларға әсерін неғұрлым егжей-тегжейлі салыстырмалы талдауға мүмкіндік берді. Талдау нәтижелері субсидиялау бағдарламалары кедейлікті азайту және тұрғын үй жағдайын жақсарту арқылы отбасылық өмір сапасын айтарлықтай жақсартуға көмектесетінін көрсетті.  Алайда, елде қолданыстағы субсидиялау бағдарламаларын іске асырудың тиімсіздігі отбасыларға, әсіресе мұқтаж жандарға әлеуметтік әл-ауқатын жақсартуға бірқатар кедергілер тудыратыны анықталды. Жұмыстың ғылыми және практикалық маңыздылығы субсидиялар отбасылардың әлеуметтік әлауқатын нығайтуға және әртүрлі әлеуметтік мәртебесі бар отбасылар үшін субсидиялаудың қолжетімділігі мен тиімділігінің критерийлерін әзірлеуге ықпал ететін нақты тетіктерді анықтау болып табылады. Жүргізілген зерттеудің құндылығы мынада: алынған нәтижелер елдегі отбасылардың әлеуметтік әл-ауқатын жақсартуға мүмкіндік беретін тиімдірек және атаулы субсидиялау бағдарламаларын әзірлеу үшін қолданылуы мүмкін.

1. Архангельский В.Н., Бардакова Л.И., Безвербный В.А. и др. Демографическое развитие постсоветских стран (1991–2021): тренды, демографическая политика, перспективы / под ред. Рязанцева С.В. – М.: ИТД «Перспектива», 2021. – 200 с.

2. Ростовская Т.К., Князькова Е.А. Государственное регулирование поддержки молодой детной семьи в странах ЕАЭС // Вестник Нижегородского университета им. Н.И. Лобачевского. Серия: Социальные науки. – 2023. – № 1(69). – С. 102–107.

3. По проекту «Нацфонд детям» на улучшение жилищных условий и оплату образования молодежи направлено $1,3 млн. URL: https://sm1.kz/news-kazahstan/po-proektu-naczfond-detyam-na-uluchsheniezhilishhnyh-uslovij-i-oplatu-obrazovaniya-molodezhi-napravleno-13-mln/

4. Социальный кодекс Республики Казахстан. Кодекс Республики Казахстан от 20 апреля 2023 года № 224-VII ЗРК. URL: https://gov4c.kz/upload/iblock/9bf/vcihkj9cg1eu5m385hadw00yqjon6bf9.pdf

5. Система социальной поддержки семей в Казахстане. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/enbek-zhambyl/press/news/details/300662?lang=ru

6. Финансовая поддержка от государства в 2024 году: обзор ключевых программ в Казахстане. URL: https://vsebanki.kz/ru/article/finansovaia-podderzka-ot-gosudarstva-v-2024-godu-obzor-kliucevyx-programmv-kazaxstane.html

7. Проект Дорожной карты развития и поддержки семьи на 2019–2024 годы. URL: https://assembly.kz/upload/dk_podderzhka_semi_na_2019-2024_gg.docx

8. Маркелова М.А., Амангожаева А.Б. Финансовый аспект и особенности реализации социальной поддержки в Республике Казахстан // Форум. – 2023. – № 1(30). – С. 88–92.

9. Ogboru J., Akinyotu O. Evaluation of the Impact of Fuel Subsidy Removal on Family Income and Sustainability in Ondo City, Nigeria // International Journal of Home Economics, Hospitality and Allied Research. 2024. P. 117–128.

10. Конарбаева М.М. Регулирование миграции трудовых ресурсов в сельских районах // Проблемы агрорынка. – 2024. – № 1. – С. 250–259.

11. Карасик Е.А., Ганеева В.Р., Карасик О.С. Зарубежный опыт реализации жилищной политики и возможности его применения в регионах РФ // Казанский экономический вестник. – 2021. – № 3(53). – С. 35–40.

12. Wang Y. Research on the Fiscal and Tax Subsidy System of Family Birth in China under the Background of Three Children // Academic Journal of Management and Social Sciences. 2024. Vol. 7. P. 78–86.

13. Zhao K., Wu W. Innovation of Family-Owned Enterprises and Government Subsidies: From A Policy-Oriented Perspective // Sustainability. 2022. Vol. 14. Article 13331.

14. Miceikienė A., Besuspariene E. The influence of subsidies and taxes on economic viability of family farms in Lithuania // Bulgarian Journal of Agricultural Science. 2020. Vol. 26. P. 3–15.

15. Gesevičienė K., Besuspariene E. Modelling Lithuanian family farms’ participation in agrienvironmental subsidy schemes: a Neural Network Approach // Economía Agraria y Recursos Naturales. 2023. Vol. 23. P. 117–142.

16. Gu J. Energy poverty and government subsidies in China // Energy Policy. 2023. Vol. 180. Article 113652.

17. Как получить жилищную помощь. URL: https://egov.kz/cms/ru/articles/housing_benefit