Еуразиялық Экономикалық Одақ елдерінде енгізілген халықаралық санкциялардың Қазақстан экономикасын мемлекеттік реттеуіне тигізетін әсері

Халықаралық санкцияларды қолдану қазіргі халықаралық қатынастардың ең күрделі және маңызды мәселелеріне жатады. Қауіпсіздік кеңесі енгізетін халықаралық санкцияларды жоспарлауды, қолдануды және жүзеге асыруды жетілдіру қажет екендігі кеңінен мойындалуда. Бұл санкциялық режимдерді жүзеге асыру процесінде туындайтын бірқатар күрделі мәселелерге байланысты, олардың болуы олардың тиімділігіне қатысты сындардың негізгі себебі болып табылады. Ең маңыздыларының қатарында санкциялардың ресми жарияланған объектісі болып табылмайтын («гуманитарлық аспект») елдің бейбіт тұрғындарына ілеспе зиян келтіру және санкция бағытталған мемлекетпен экономикалық байланыстардың үзілуі нәтижесінде үшінші мемлекеттерге санкциялық режим келтіретін материалдық залал бар. ұл проблемалардың маңыздылығы олардың Біріккен Ұлттар Ұйымының Мыңжылдық декларациясында «Біріккен Ұлттар Ұйымы енгізген санкциялардың жазықсыз топтарға жағымсыз салдарын барынша азайтуға, мұндай санкциялардың режимдерін үнемі қайта қарауды қамтамасыз етуге және үшінші елдер үшін қолайсыз салдарларды болдырмауға» ниет білдіргенінен көрінеді. Зерттеудің өзектілігі сонымен қатар, соңғы онжылдықта жекелеген мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың санкциялар қолдану себептерінің тізбесін үнемі кеңейту тенденциясының сақталуымен анықталады. Батыс пен Ресей Федерациясы арасындағы одан әрі санкциялық қарамақайшылықтың ықтималдығы сақталады. Сонымен қатар, бірде-бір мемлекет өзін осы процестің әсерінен қорғалған деп санай алмайды. Ресей Федерациясымен тығыз саяси, сауда, экономикалық байланысы бар Қазақстан Республикасы бір жағынан Еуропалық Одақ пен Америка Құрама Штаттарының, екінші жағынан Ресей Федерациясының санкциялық қарсыласуының әсерін қатты сезінді. Біздің ойымызша, санкциялардың Ресей Федерациясымен дәстүрлі түрде тығыз байланысы бар елдердің экономикасына әсер ету мәселелері маңызды мәселе болып табылады. Сыртқы саясат саласындағы сарапшылардың көпшілігінің пікірінше, Ресейге қарсы санкциялар Қазақстан Республикасын қоса алғанда, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының барлық елдерінің экономикасына теріс әсер етеді.

1. Токаев К.К. Казахстан не является «анти-Россией», но учитывает санкции. – 2022. URL: https://rtvi.com/news/tokaev-kazahstan-ne-yavlyaetsya-anti-rossiej-no-uchityvaet-sankczii/ (дата обращения: 29.09.2022)

2. Молдашев К. Влияние торговых санкций в отношении России на международную торговлю товарами Казахстана // Евразийский журнал экономических и деловых исследований. – 2023. – № 4(67). – С. 38–48. https://doi.org/10.47703/ejebs.v67i4.321

3. Санкциялардың Қазақстан экономикасына әсері. – 2024. URL: https://inbusiness.kz/kz/last/sankciyalardyn-kazakstan-ekonomikasyna-aseri/ (өтініш берілген күн: 04.01.2024)

4. Арутюнов А. ЕС отключил от SWIFT «Сбер», МКБ и РСХБ: что это значит. 2022. URL: https://www.forbes.ru/finansy/464803-es-gotovitsa-otklucit-ot-swift-sber-i-dva-drugih-krupnyh-banka-cto-eto-znacit/ (дата обращения: 14.06.2022)

5. Червинский О. Казахстанская нефть пытается лавировать. – 2022. URL: https://ratel.kz/outlook/kazahstanskaja_neft_pytaetsja_lavirovat/ (дата обращения: 05.06.2022)

6. Ресей банкі: банктерге өтімділікті қамтамасыз ету ұсынылды. – 2022. URL: https://cbr.ru/press/pr/?file=28022022_094500/ (өтініш берілген күні: 26.06.2022)

7. Қазақстанның 2022 жылғы 1 сәуірдегі халықаралық инвестициялық ұстанымы. URL: https://www.nationalbank.kz/ru/news/mezhdunarodnaya-investicionnaya-poziziya/(өтініш берілген күн: 01.04.2022)

8. Макимбай Б. Ресейге АҚШ салған санкция Қазақстанға әсер ете ме? – 2017. URL: https://abai.kz/post/57567/(өтініш берілген күн: 15.08.2017)

9. Аралбай Р. Экономика Казахстана – 2024: цифры, анализ, прогнозы. – 2024. URL: https://marketingcenter.kz/20/economy-kazakhstan.html#production/(дата обращения: 21.08.2024)

10. Қазақстандағы және басқа елдердегі инфляция. – 2022. URL: http://ranking.kz/ru/a/reviews/inflyaciya-v-rk-i-drugih-stranah-maj-2022/ (өтініш берілген күн: 05.05.2022)

11. Индустрия және сауда министрлігінің мәліметінше, Ресей Қазақстанның негізгі сауда серіктесіне айналды. – 2022. URL: https://ru.sputnik.kz/20220302/tovarooborot-mezhdu-kazakhstanom-irossiey-uvelichilsya-na-34-23221163.html/(өтініш берілген күн: 02.03.2022)

12. Нацбанк повысил базовую ставку до 14 процентов. – 2022. URL: https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/natsbank-povyisil-bazovuyu-stavku-do-14-protsentov-467237/ (дата обращения: 25.04.2022)

13. Simon Sh. The spillover effects of Western sanctions, in Kazakhstan. 2024. URL:https://www.opendemocracy.net/en/odr/spillover-effects-of-western-sanctions-in-kazakhstan/ (accessed: 27.08.2024)

14. Перцева С.Ю., Аминджонова Ф.А., Бакиева С.С. Оценка влияния санкций запада на формирование бюджета России в условиях глобализационных процессов // Экономика России в современных условиях. – 2022. – № 10(89). – С. 62–63. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/otsenka-vliyaniyasanktsiy-zapada-na-formirovanie-byudzheta-rossii-v-usloviyah-globalizatsionnyh-protsessov DOI:10.24412/2071-6435-2023-1-27-55.

15. Алихани С., Хоминич И.П. Влияние экономических санкций на экономику страны // Экономика: проблемы, решения и перспективы. – 2021. – № 5. – С. 93–100. URL: https://doi.org/10.26425/18164277-2021-5-93-100.