Телекоммуникациялық технологиялардың Қазақстан экономикасындағы өнімділікті жоғарылату және инновациялардың қосылуына әсері

Мақалада телекоммуникациялық технологиялардың Қазақстан Республикасындағы экономикалық өнімділік пен инновациялық белсенділікке әсері жан-жақты қарастырылады. Цифрлық технологиялар мен ғаламданудың жылдам дамуы жағдайында телекоммуникациялық желілер мен қызметтер ел экономикасын жаңғырту, өндірістік процестердің тиімділігін арттыру және әртүрлі салалардағы инновациялық белсенділікті ынталандыруда маңызды рөл атқарады. Телекоммуникациялар елдің тұрақты өсуі мен дамуы үшін қажетті инфрақұрылымның ажырамас бөлігіне айналды, және олардың әсері барлық салаларда, соның ішінде өндіріс, сауда, білім беру және денсаулық сақтау салаларында сезіледі. Жұмыста Қазақстандағы телекоммуникациялық сектордың дамуының соңғы жылдардағы динамикасы мен ерекшеліктері бойынша кең ауқымды статистикалық мәліметтер келтірілген, бұл саладағы өзгерістерді айқын көрсетуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, цифрлық технологиялардың экономиканың негізгі салаларына, мысалы, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, энергетика және қызметтерге әсері туралы терең талдау жасалған, сондай-ақ осы технологиялардың инновациялық белсенділікке әсері бағаланған. Әсердің дәл бағасын алу үшін бірқатар эконометрикалық модельдер қолданылған, бұл телекоммуникациялық технологиялардың дамуы мен Қазақстан экономикасының әртүрлі салаларындағы экономикалық өнімділіктің өсуі арасындағы заңдылықтар мен байланыстарды анықтауға мүмкіндік берді.

1. Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан. Отчеты о состоянии информационно-коммуникационных технологий в Казахстане (2018– 2024). URL: https://www.cio.gov.kz (дата обращения: 9.11.2024)

2. Государственный комитет по статистике Республики Казахстан. Статистические данные по сектору информационно-коммуникационных технологий и инноваций в экономике Казахстана. 2024. URL: https://stat.gov.kz (дата обращения: 25.11.2024 )

3. Международный союз электросвязи (ITU). World Telecommunication / ICT Indicators. Geneva: International Telecommunication Union, 2023. URL: https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/ (дата обращения: 27.11.2024)

4. Култаев Е.И., Абишев А.А. Влияние телекоммуникационных технологий на производительность труда в Казахстане: экономический анализ // Экономический журнал. – 2022. – № 2. – С. 34–46.

5. Фомина И.Н., Петрова Н.В. Цифровизация как фактор повышения производительности в телекоммуникационном секторе Казахстана // Вопросы экономики и управления. – 2021. – № 9. – C. 118–130.

6. Алиев Н.С. Цифровизация экономики Казахстана: технологии и инновации // Научно-аналитический центр при Президенте РК. – 2024. URL: https://erdo.enbek.kz// (дата обращения: 9.11.2024)

7. Международный банк реконструкции и развития (World Bank). Digital Transformation and Economic Growth: Impact of ICT on Productivity. Washington D.C.: World Bank, 2021. URL: https://www.worldbank.org (accessed: 15.12.2024)

8. Kobeleva S.R. Information and Communication Technologies in Economic Development of Kazakhstan: Key Trends and Challenges // Journal of Economics. 2020, no. 58, pp. 27–45.

9. Гусев В.А., Харисова О.М. Информационные технологии и их роль в развитии инновационных секторов экономики Казахстана // Казахстанский журнал цифровых технологий и инноваций. – 2020. – № 3. – С. 54–66.

10. Bauer J.M., Latzer M. Telecommunications Regulation and its Impact on Innovation and Economic Development // Oxford University Press. 2019, no. 23, pp. 27–45.

11. Левин А.В., Бенашвили С.П. Влияние телекоммуникационных технологий на структуру производительности труда: опыт Казахстана // Вестник КазНУ. Экономические науки. – 2022. – № 7. – С. 92–105.

12. Sahu S., Sharma A. ICTs and Economic Growth: A Case Study of Kazakhstan and Other Central Asian Countries // International Journal of Economic Policy. 2021, no. 4., pp. 45–56.

13. Shishkin V.I., Abdurazakov A. Digital Economy and its Role in Development of Telecommunication Sector of Kazakhstan // Eurasian Economic Review. 2022, no.14., pp. 75–90.

14. Статистический анализ влияния телекоммуникационных технологий на производительность труда в Казахстане. Научно-аналитический центр при Президенте РК. URL: https://kisi.kz/ru/ob-institute/ (дата обращения: 03.12.2024 )

15. Hernandez M.J., Jones L.E. ICTs, Innovation, and Productivity in Developing Economies: Evidence from Kazakhstan. Cambridge University Press, 2020. (accessed: 11.12.2024)

16. Zhao W., Liu Y. Telecommunications and Economic Growth: The Role of Digital Infrastructure in Kazakhstan // Economic Review of Central Asia. 2023, no. 2., pp. 143–157.

17. World Economic Forum. The Future of Jobs Report 2020: Impact of ICT on Global Productivity and Employment. Geneva: WEF, 2020. URL: https://www.weforum.org (accessed: 11.12.2024)

18. Нариманов Б.М., Мухамеджанов К.Д. Инновационные технологии в телекоммуникационном секторе Казахстана: проблемы и перспективы // Вопросы инновационного менеджмента. – 2021. – № 8. – C. 61–72.

19. UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development). The Digital Economy Report 2021: The Digital Economy and the Future of Global Trade. Geneva: UNCTAD, 2021. URL: https://unctad.org (accessed: 13.12.2024)

20. Смирнова И.С., Рахимов М.Б. Цифровизация телекоммуникаций и ее влияние на развитие экономики Казахстана // Экономика и общество. – 2020. – № 12. – С. 35–46.