Өңірлік факторды ескере отырып, түркістан облысының ауылдық аумақтарындағы үй шаруашылықтарының табыстарын саралауды талдау

Қазақстанда халық табысының өсуі мәселесінің маңыздылығы стратегиялық құжаттарда және мемлекеттік бағдарламаларда, атап айтқанда, ел халқының тұрмыс сапасы мен әл-ауқатын жақсартудың басым бағыттары айқындалған 2029 жылға дейінгі халықтың табысын арттыру бағдарламасында атап өтіледі. Мақалада ауыл шаруашылықтарының мазмұны, табыс деңгейі, олардың нарықтық экономикадағы өзгеруі, қалалық үй шаруашылықтарымен салыстырғанда әлеуметтік стратификация талданады. Халықтың табыс деңгейі бойынша әлеуметтік саралануы өсті және олардың нақты толтырылуы төмендеді. Зерттеуде статистикалық деректерді пайдаланудың эмпирикалық әдістері және ауыл халқының табыс деңгейіне әсер ететін негізгі факторларды бағалау үшін кешенді талдау (салыстырмалы және статистикалық тәсіл) қолданылды. Түркістан облысының ауылдық жерлеріндегі үй шаруашылықтарының табысы негізінен ауыл шаруашылығына, ақша аударымдарына және мемлекеттік қолдау бағдарламаларына байланысты. Аймақ климаттың өзгеруі, судың жетіспеушілігі және заманауи технологиялардың шектеулілігі сияқты күрделі мәселелерге тап болады, бірақ сонымен бірге ауыл шаруашылығының тұрақты әдістерін қолдану, инфрақұрылымды жақсарту және ауылдық жерлерді әртараптандыру арқылы дамудың кең мүмкіндіктері бар. Табыс теңсіздігі мәселесін шешу және экономикалық тұрақтылықты арттыру аймақтағы ауыл шаруашылықтарының өмір сүру деңгейін арттырудың негізгі факторлары болып табылады. Өңірлік факторды ескере отырып, Қазақстан халқының табыстарын саралау проблемаларын талдау бірқатар аспектілері бар маңызды проблеманы көрсетті: өңірлердің экономикалық дамуындағы айырмашылықтар; жұмыспен қамту/өзін-өзі жұмыспен қамту және кірістер; білім беру мен денсаулық сақтауға қолжетімділік; әлеуметтік инфрақұрылым және қолдау. Жұмыста жасалған талдау проблемалық салаларды және жекелеген өңірлердегі әлеуметтік саясат пен экономикалық дамуды жақсарту қажеттілігін анықтауға мүмкіндік береді. Мұндай деректер өңірлер арасындағы табыстардағы алшақтықты азайту және елдің біркелкі дамуын қамтамасыз ету жөніндегі бағдарламалар мен шараларды қалыптастыруға көмектесе алады.

1. Акимбекова Ч.У. Проблемы и перспективы казахстанского села в условиях развития сельских территорий // Казахстанская сельскохозяйственная газета «Аграрий Казахстана». URL: //http://abkaz.kz/problemy-i-perspektivy-kazaxstanskogo-sela-v-usloviyax-razvitiya-selskix-territorij (дата обращения: 10.12.2024)

2. Концепция развития сельских территорий Республики Казахстан на 2023–2027 годы // Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 марта 2023 года № 270. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2300000270 (дата обращения: 10.12.2024)

3. Перспективы развития Туркестанской области: предложения Фонда «Даму» // АО «Фонд развития предпринимательства «Даму». URL: //https://damu.kz/poleznaya-informatsiya/informatsiya-fonda/analitika (дата обращения: 10.12.2024)

4. Plakhtii T., Fedoryshyna L., Tomchuk O. Socio-economic component of preferential taxation of individual income // Baltic Journal of Economic Studies. 2019, no. 2, pp. 171–175.

5. Cansunar A. Who Is High Income, Anyway? Social Comparison, Subjective Group Identification, and Preferences over Progressive Taxation // The Journal of Politics. 2021, no. 4, pp. 1292–1306.

6. Пикетти Т. Капитал в XXI веке / пер. с фр. А.Л. Дунаев, под реакцией А.Ю. Володина. – М.: Ад Маргинем Пресс. – 2015. – С. 592.

7. Стиглиц Дж. Цена неравенства. Чем расслоение общества грозит нашему будущему / под реакцией А. Меркурьевой. – М.: Эксма. – 2015. – С. 592.

8. Уилкоксон Р. Справочник по распределению доходов // FasterCapital. URL: https://fastercapital.com/ru/content (дата обращения: 10.12.2024)

9. Конуспаева А.Т., Утегенова Ж.С., Какимов С.К., Жумагулова А.К. Необходимость регулирования доходов населения Казахстана // Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университетінің жаршысы. – 2022. ‒ № 3(48). – С. 309–315.

10. Обследование бюджетов домашних хозяйств и благосостояние населения. Расходы и доходы населения Республики Казахстан (III квартал 2024г.) // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/labor-and-income/stat-life/publications/266620/ (дата обращения: 24.12.2024)

11. Статистика регионов Республики Казахстан // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/ru/region/turkestan (дата обращения: 15.12.2024)

12. Доходы казахстанцев: богатые столицы и бедный юг // «FINPROM.KZ». URL: https://finprom.kz/ru/article/dohody-kazahstancev-bogatye-stolicy-i-bednyj-yug (дата обращения: 26.12.2024)

13. Основные показатели дифференциации доходов населения Республики Казахстан (III квартал 2024г.) // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/labor-and-income/stat-life/publications/196863/ (дата обращения: 24.12.2024)

14. Жанакова Н.Н., Бодаухан Г., Нигметова Г.Ж., Мангибаева Д.Д., Кирбасова Л.Г. Современное состояние и пути повышения реальных доходов населения Казахстана // Экономика: стратегия и практика. – 2024. – № 19(2). – С. 123–139.

15. Об утверждении Комплексного плана «Программа повышения доходов населения до 2029 года» // Постановление Правительства Республики Казахстан № 218 от 14.04.2022. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2200000218.