Агрокластер жағдайындағы ауыл шаруашылығы құрылымдарының даму мәселелері мен перспективалары

Мақалада агрокластер жағдайында ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының дамуының мәселелері мен болашағы қарастырылады. Агрокластерлердің жұмыс істеуінің негізгі аспектілері талданады, оның ішінде өндірушілерді, қайта өңдеушілерді және тарату құрылымдарын интеграциялау, сондай-ақ өндіріс тиімділігін арттыруға инновациялық технологиялардың әсері. Мақаладаагрокластерлікмодельдің сәтті жүзеге асуыбарлық қатысушылардың синергиясын талап ететін кешенді тәсілді енгізудің маңыздылығы айтылады: өндірушілер, қайта өңдеушілер, сауда желілері және мемлекеттік құрылымдар. Зерттеудің маңызды элементі рентабельділік пен тиімділік коэффициенттерін есептеу болып табылады. Осылайша, рентабельділік коэффициенті жоғары деңгейде сақталуда, бұл таза табыс алу тұрақтылығын растайды. Шығындар рентабельділік коэффициенті 225,6%-дан 261,5%-ға дейін өсті, бұл қаражатты тиімді пайдалануды, шығындардың азаюын және табыстың өсуін білдіреді. Сонымен қатар, табыс өсімінің коэффициенті агрокластерге қосылғаннан кейін таза табыстың 9,97%-ға өскенін көрсетті, ал шығындарды төмендету коэффициенті 5,11% құрады, бұл бірлескен сатып алу мен басқа инновацияларды енгізумен байланысты. Бұл нәтижелер агрокластерге қатысу тәуекелдерді азайтуға, тиімділікті арттыруға және кәсіпорындардың табыстылығының тұрақты өсуін қамтамасыз етуге ықпал ететінін көрсетеді. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары кездесетін қаржылық ресурстардың тапшылығы, логистикадағы қиындықтар мен білікті кадрлардың жетіспеушілігі сияқты кедергілер талқыланады. Агрокластерлік тәсілдің жаңа нарықтарға қол жеткізу, қатысушылар арасындағы кооперацияны жақсарту және ауыл шаруашылығын жүргізудің тұрақты тәжірибелерін енгізу сияқты мүмкіндіктерге ерекше назар аударылады. Мақала қорытындылары агрокластерлерді дамытудың қолайлы жағдайларын жасау қажеттілігін атап көрсетеді, бұл отандық ауыл шаруашылығының бәсекеге қабілеттілігін арттыруға және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Мақала жазу барысында салыстырмалы талдау, синтез, географиялық және аумақтық талдау, SWOT-талдау сияқты әдістер қолданылды.

1. Николис Г., Пригожин И. Самоорганизация в неравновесных системах: от диссипативных структур к упорядоченности через флуктуации // Мир. – 1979. – № 1. – 512 с.

2. Жумабаев А.К. Экономика сельского хозяйства: развитие агропромышленных кластеров в Казахстане // Вестник аграрной науки Казахстана. – 2021. – № 3. – С. 12–19.

3. Аманжолов Б.С. Инновации в аграрной сфере: создание и развитие агрокластеров в Казахстане // Журнал аграрных исследований. – 2020. – № 4. – С. 25–31.

4. Гринько В.В. Агропромышленные кластеры: теория и практика. – М.: Институт аграрной экономики. – 2010. – 245 с.

5. Михайлов И.В. Инновационные технологии в агропромышленных кластерах. – М.: Агропромиздат. – 2015. – 320 с.

6. Казахстанская фондовая биржа. URL: https://kase.kz/ru/

7. Рахматуллина С.Г., Князев С.В. Формирование агропромышленных кластеров как инструмент импортозамещения в регионах СКФО // Современные наука и образование. – 2022. – № 5. – С. 45–50.

8. Ахметов А.Д., Сайфуллина Д.И. Инновационные подходы к развитию агрокластеров в условиях современного сельского хозяйства // Аграрная наука. – 2023. – № 2. – С. 120–125.

9. Мусина А.Т. Аграрные кластеры: новые возможности для развития сельских территорий // Вестник аграрной науки. – 2021. – № 1. – С. 32–37.

10. Villalba E., De Andrade C. Agricultural Cluster Development in Emerging Markets: Opportunities and Challenges // Journal of Agricultural Economics. 2023, no. 3, pp. 501–515.

11. Zhang L., Chen Y. Innovation and Sustainable Development in Agricultural Clusters: A Comparative Study: Sustainability. 2022, no. 6, pp. 3201–3215.

12. Бюро национальной статистики. URL: https://stat.gov.kz/ru/

13. Ong R., Dela Cruz A. Innovations in Smart Farming: The Role of IoT in Agricultural Development // Journal of Agriculture and Food Systems. 2022, no. 2, pp. 110–119.

14. Коновалов С.А. Инновационные технологии в сельском хозяйстве: от генетики до устойчивости. – М.: Агропромиздат. – 2017. – 280 с.

15. Plata M., Santos J., Baldo M. Cultivating Tomorrow: A Comprehensive Review of Agricultural Innovations in the Philippines: Research Square. 2023, no. 12, pp. 1–26.

16. Stojanović J., Radosav D. Agricultural Cooperatives as a Model for Development of Rural Areas in Serbia // Agricultural Economics. 2022, no. 2, pp. 89–99.

17. Khangura R., Ferris D., Wagg C., Bowyer J. Regenerative Agriculture – A Literature Review on the Practices and Mechanisms Used to Improve Soil Health // Sustainability. 2023, no. 3, pp. 1–41.

18. Исаев А.В., Сидоров П.Н. Интеграция и кооперация как основы эффективного функционирования агропромышленных формирований // Вестник агрономии. – 2022. – № 4. – С. 12–18.

19. Smith J.R., Brown L. Strategies for Enhancing Agricultural Competitiveness in Emerging Economies // International Journal of Agricultural Management. 2023, no. 4, pp. 230–245.

20. Williams C.E., Garcia M.L. The Role of Agricultural Clusters in Promoting Rural Development // Journal of Rural Studies. 2020, no. 1, pp. 80–95.

21. Brown L.M., Davis K.P. Innovation and knowledge spillovers in agricultural clusters // Economic Development Quarterly. 2023, vol. 37, no. 3, pp. 112–125.

22. Miller P.D., Wilson G.A. Policy implications of agricultural clusters for rural development // Land Use Policy. 2023, vol. 58, pp. 1–10.