Түркістан облысы аграрлық секторының қазіргі жағдайын талдау: сын-қатерлер, әлеует және даму перспективалары

Бұл зерттеу Қазақстан Республикасы Түркістан облысы аграрлық секторының қазіргі жағдайын жан- жақты талдауға арналған, ол ауыл шаруашылығының жоғары әлеуеті бар аймақ. Зерттеудің мақсаты – тұрақты өсу мен азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін облыстың агроөнеркәсіп кешенін дамытудың негізгі мәселелерін анықтау, қолда бар әлеуетті бағалау және перспективалық бағыттарды айқындау. Зерттеудің негізгі бағыттарына ауыл шаруашылығы өнімдерінің өндіріс динамикасын талдау, ресурстық әлеуетті (жер, су ресурстары, климаттық жағдайлар) бағалау, инвестициялық тартымдылықты және инфрақұрылымдық дамуды зерттеу кіреді. Сонымен қатар, жұмыста ауыл шаруашылығының тиімділігіне әсер ететін әлеуметтік- экономикалық факторлар, мысалы, жұмыспен қамту деңгейі, халықтың табысы және көші-қон процестері қарастырылады. Зерттеудің ғылыми маңыздылығы деректерді жүйелеуде және аймақтық аграрлық жүйені кешенді талдаудың методологиялық тәсілін әзірлеуінде жатыр, бұл әртүрлі факторлар арасындағы өзара байланыстарды және олардың саласы дамуына әсерін анықтауға мүмкіндік береді. Практикалық маңыздылығы мемлекеттік басқару органдары мен бизнес қауымдастығына инвестициялық ахуалды жақсарту, инновациялық технологияларды енгізу, су ресурстарын пайдалануды оңтайландыру және ауыл шаруашылығы өндірісін әртараптандыру бойынша нақты ұсыныстарды тұжырымдауда көрінеді. Зерттеудің құндылығы оның Қазақстанның аграрлық секторының аймақтық ерекшеліктерін түсінуге қосқан үлесімен анықталады, бұл Түркістан облысының ауыл шаруашылығы өнімдерінің ішкі және сыртқы нарықтарындағы бәсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталған тиімді мемлекеттік саясат пен даму стратегияларын қалыптастыру үшін жаңа перспективалар ұсынады

1. Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. Сельское, лесное и рыбное хозяйство в Республике Казахстан. Статистический сборник. – Астана, 2024. – 250 с.

2. Министерство национальной экономики Республики Казахстан. Статистические данные по Туркестанской области. – Астана, 2024. URL: https://www.economy.gov.kz (дата обращения: 20.05.2025)

3. Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан. Обзор развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан за 2020–2024 гг. – Астана, 2024. – 120 с.

4. Акимат Туркестанской области. Отчет о социально-экономическом развитии Туркестанской области за 2024 год. – Туркестан, 2024. – 85 с.

5. Нургалиева А.А., Сартова Р.Б., Сарсенбаева А.А., Шафеева Л.А. Анализ современного состояния экономики агропромышленного комплекса // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 2. – C. 125–135.

6. Каримбаева Г.Ж., Жумабаева М.Д., Мухамеджанова А.А., Муканова М.А. Эластичность роста отраслей промышленности Казахстана // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 3. – C. 22–32.

7. World Bank. Kazakhstan: Water Resources Management and Climate Change Adaptation. Washington, DC: World Bank Group, 2020. 150 p.

8. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). The State of Food and Agriculture in Central Asia. Rome: FAO, 2021. 180 p.

9. Smith J. Agricultural Development in Central Asian Countries: Challenges and Opportunities // Journal of Agricultural Economics. 2022, vol. 10, no. 2, pp. 112–125.

10. Lee K. Innovation Adoption in Arid Agriculture: A Case Study of Southern Kazakhstan // International Journal of Rural Development. 2023, vol. 5, no. 1, pp. 45–60.

11. Асаинов А.Ж. Перспективы развития агропромышленного комплекса Казахстана. // Endless Light in Science. – 2025. – № 1. – C. 67–78.

12. Курманова Г.К., Суханбердина Б.Б., Уразова Б.А. Факторы производства сельского хозяйства Республики Казахстан // Economy: strategy and practice. – 2022. – № 1. – C. 93–109.

13. Тлеубердиева С.С., Молдашева А.Б., Алпысбаева А.К., Олейник Л.В. Экономические механизмы роста сельскохозяйственной продукции // Вестник университета «Туран». – 2021. – № 2. – C. 114– 120.

14. Johnson D. Sustainable Water Use in Irrigated Agriculture: A Global Perspective. Environmental Science & Policy. 2023, vol. 14, no. 3, pp. 201–215.

15. Kim H. The Role of Agricultural Cooperatives in Economic Development: Lessons from Asia. Journal of Cooperative Studies. 2021, vol. 48, no. 1, pp. 30–45.

16. Маханова А.Б., Быкова О.Н., Смагулова Г.С. Государственное регулирование и поддержка сельского хозяйства в Республике Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 4. – C. 168–183.

17. Даулиева Г.Р., Ережепова А.А., Бакытжан С.С. Цифровые системы в сельском хозяйстве Республики Казахстан: вектор успеха // Проблемы агрорынка. – 2022. – № 2. – C. 56–63.

18. Есболова А.Е., Абдикеримова Г.И., Де Ла Поза Плаза Е., Берешев С.Х. Эконометрический анализ влияния структуры товаропроизводителей на эффективность сельского хозяйства туркестанской области // Вестник университета «Туран». – 2024. – № 4. – C. 102–115.

19. Саханова Г.Б., Садыкова Ж.Е., Залучёнова О.М., Кыдырхан М.А. Актуальные вопросы обеспечения продовольственной безопасности Республики Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2023. – № 1. – C. 63–75.

20. Карабасов Р.А., Пягай А.А., Беспаева Р.С. Экономическая эффективность ведения органического сельского хозяйства в Казахстане // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 4. – C. 39–49.

21. Wang L. Climate Change Impacts on Irrigated Agriculture in Arid Regions: A Case Study of Central Asia. Climatic Change. 2024, vol. 15, no. 1, pp. 78–92.

22. Peterson R. Agricultural Value Chains in Developing Countries: Challenges and Opportunities. Food Policy. 2022, vol. 28, no. 4, pp. 301–315.

23. Машанова С.А., Курманова Г.К., Уразова Б.А. Социальная защита населения в сельской местности // Вестник университета «Туран». – 2023. – № 4. – C. 233–246.

24. Жангирова Р.Н. Возможности и условия устойчивого развития аграрной отрасли Республики Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2020. – № 3. – C. 78–83.

25. Туленова А.М., Бектурганова А.Е., Айгаринова Г.Т., Рысмахан Г.Б. Проблемы и задачи совершенствования системы управления земельными ресурсами в Республике Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2024. – № 1. – C. 310–322.