Мұнай бағасының инфляция мен валюта бағамына әсерін эмпирикалық талдау

Мұнай бағасы барлық елдің инфляциясы мен нақты валюта бағамына әсер етуші маңызды факторлардың бірі болып табылады. Мұнай бағасындағы ауытқулар инфляция және нақты валюта бағамына мұнайға деген сұраныс және ұсыныс секілді факторлар арқылы әсер етеді. Мұнай бағасының арзандауы нақты валюта бағамының төмендеуіне себеп болса, инфляция динамикасына жанамалы түрде әсер етеді. Мұнай бағасы артар болса, нақты айырбас бағамы көтеріледі және елге импорттық тауарлар арзан бағада келуіне жол ашылады. Мұның басты себебі алтернативті энергия көздерін қолдану аясының кеңейгені және мұнай өндірудің жаңа тәсілі немесе сланцты мұнай қорларының игерілуі нәтижесінде әлемдік мұнай нарығының артуы. Ал, 2017 жылы болса мұнай бағасы болса қайта жанданып 54 АҚШ долларына дейін өсті, бұның басты себебі ОПЕК-ке мүше елдер және мүше емес мұнай өндіруші елдер арасында жасалған келісім-шарт болды. Осы келісім-шарт мұнай бағасына оң әсерін тигізді және инвесторларды аталған салаға ақша құюға деген сенімділігін оятты. Бұл мақалада мұнай бағасының инфляция және нақты валюта бағамына әсері Грэйнджер себеп салдар тесті және Векторлық авто регрессия (VAR) әдістері көмегімен талданды. Greater Reason-Tests арқылы инфляция нақты валюта бағамындағы өзгерістердің себебі екені анықталды. VAR талдауы болса инфляциямен нақты валюта бағамы арасында теріс байланыс бар екендігін және бұл әсердің ұзақтығы 4 периодқа созылатындығын көрсетті.

мұнай бағасы, инфляция, айырбас бағамы, Грэйнджер себеп салдар тесті, векторлық авто регрессия, инвестициялау, әлемдік мұнай нарығы, oil price, inflation, exchange rate, Granger Cause Test, vector auto regression, investment, world oil market, цена на нефть, инфляция, обменный курс, тест причины Грейнджера, векторная авторегрессия, инвестирование, мировой рынок нефти

1. Oksuzler O., Ipek E. The Effects Of The World Oıl Prıce Changes On Growth And Inflatıon: Example Of Turkey. Zonguldak Karaelmas University Journal of Social Sciences. 2011. 7(14).

2. Ozata E. Inflation in Oil Prices in Turkey and Nonlinear Asymmetric Pass-Through. Journal of Economics & Management Sciences. Winter 2019. Vol. 6. Issue 1. P. 17-32.

3. Bala U., Chin L. Asymmetric Impacts of Oil Price on Inflation: An Empirical Study of African OPEC Member Countries. 2019.

4. Köse N. & Baimaganbetov S. The asymmetric impact of oil price shocks on Kazakhstan macroeconomic dynamics: а structural vector autoregression approach. International Journal of Energy Economics and Policy. 2015. No. 5(4). P. 1058-1064.

5. McDowall D., McCleary R., Bartos B.J. Interrupted time series analysis. Oxford University Press. 2019.

6. Wang Y., Rossi B. VAR-based Granger-causality test in the presence of instabilities. No. 1083. 2019.

7. Conflitti C. & Luciani M. Oil Price Pass-Through into Core Inflation. 2017.

8. Öztürkler H., Demir F., Yılmaz S. Crude Oil Price Pass-Through to Domestic Prices in Turkey: Asymmetric Nonlinear ARDL Approach. EY International Congress on Economics II (256). 2015. 1-14.