Қазақстан Республикасында тоқыма кластерін дамыту: жай-күйі мен негізгі үрдістерді бағалау

Тоқыма индустриясы өзінің әлеуметтік-экономикалық маңыздылығына байланысты Қазақстан Республикасында экономиканың басым саласы болып табылады. Бүкіл әлемде кластер осы саланы табысты дамыту үшін оңтайлы модель және қажетті шарт деп танылды. 2005 жылы Қазақстанда тоқыма және жеңіл өнеркәсіптің бәсекеге қабілеттілігі мен экономикалық маңыздылығын арттыру мақсатында мақта-тоқыма кластері құрылды. Бұл мақала қазақстандық тоқыма кластерінің дамуын зерттеуге арналған. Автор осы кластердің жұмыс істеуіне төрт критерийі бойынша талдау жасады: «кластер ені», «кластер тереңдігі», «кластер құру контексті» және «кластер жетілуі». Бірінші кезекте оның жұмыс істеуіне тартылған салалар мен кәсіпорындардың шектелген тік және көлденең диапазонымен байланысты кластердің жұмыс істеу тиімділігінің жеткіліксіздігі негізделген. Оның дамуына кедергі келтіретін негізгі проблемалар анықталып, талданды: жалпы экономикалық, ұйымдастырушылық, кадрлық және нарықтық. Кластердің тиімді дамуына кедергі келтіретін негізгі проблемалар оның элементтерінің салааралық және ішкі салалық өзара іс-қимыл проблемасы, кластер кәсіпорындарының әлсіз интеграциялануы, кластер шеңберінде бірыңғай технологиялық тізбектің болмауы болып табылады. Бұл проблемалардың болуы кластерлік тәсілдің артықшылықтарын пайдалануға мүмкіндік бермейді. Мақала авторы осы кластерді басқаруға оның қатысушыларының қызығушылығын арттыру және тоқыма кластері шеңберінде бірыңғай технологиялық тізбекті құру негізінде оны жандандыру мақсатында жаңа ұйымдық-экономикалық тәсілдің қажеттілігін негіздейді.

кластер, текстильная промышленность, эффективность функционирования, активизация кластера, межотраслевое взаимодействие, технологическая цепочка, управление кластером, cluster, textile industry, efficiency of functioning, cluster activation, intersectoral interaction, technological chain, cluster management, кластер, тоқыма өнеркәсібі, жұмыс істеу тиімділігі, кластерді жандандыру, салааралық өзара іс-қимыл, технологиялық тізбек, кластерді басқару

1. О специальной экономической зоне «Оңтүстік»: https://kazsez.com/ru/about-us (дата обращения: 15.11.2019).

2. Государственная программа индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2015-2019 гг.: http://kidi.gov.kz/podderzhka-biznesa/klasternoe-razvitie.

3. Концепция формирования перспективных национальных кластеров Республики Казахстан до 2020 г.: http://adilet.zan.kz/rus/docs/P1300001092.

4. Dzoldasbayeva G.K, Baktgereeva A.T., Sauranova M.M. Formation of cotton-textile cluster in the Republic of Kazakhstan: problems and perspectives // Известия вузов. Технология текстильной промышленности. - 2018. - № 6. - С. 36-39.

5. Епанчинцева С.Э., Солтыбай Ж.Д. Государственный механизм регулирования развития текстильного кластера в Казахстане // Российская наука в современном мире: материалы 21-й международной научно-практической конференции. - Москва, 2019. - С. 97-100.

6. Ибрагимова Р.С., Токунов А.А. Оценка эффективности текстильных кластеров: методический аспект // Современные наукоемкие технологии. Региональное приложение. - 2016. - № 3. - С. 75-83.