Салықтық бақылау трансферттік баға белгілеуде мемлекеттік бақылаудың жетілдіру құралы ретінде

Қалыптасқан жергілікті салық жүйелерінің трансферттік баға белгілеу процестерін бақылау әрекеттері экономиканың жаһандану кезеңінің талаптарымен қарама-қайшы келіп отыруы қазіргі уақыттағы ең күрделі сұрақтардың қатарына жатады. Халықаралық іскерлік операцияларда транферттік баға қолдануы егемен елдердің мемлекеттік кіріс табыстарына нұқсан келтіруі мүмкін жағдайлар, сөз жоқ, дұрыс шешім қабылдауды талап етеді. Трансферттік баға белгілеудің салықтық мониторингі мәселесі бойынша мақала талданады, оның барысында мемлекет пен салық төлеушілер мүдделерінің пропорционалды қиыстыру негізінде Қазақстан Республикасының бюджет кірістерін ұлғайтуға арналған салықтық әкімшілендіруді жетілдіру жолдарын қарастырады. Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу туралы 2008 жылғы 5-ші шілдедегі № 67-IV Заңына шолу, халықаралық іскерлік операцияларды салықтық бақылаудың бұл тәсілі мониторингтің әдеттегі салықтық бақылаудан тыс арнайы әдістер қолдануды талап ететін ерекше түрі екендігі туралы тұжырымға келуге мүмкіндік береді. Заңның негізгі мақсаты халықаралық іскерлік операциялармен байланысқан халықаралық келісімдер кезінде мемлекеттік кіріс ысырабына тосқауыл болғанымен, оның құқықтық реттеу механизмдерінде орын алған кемшіліктер жоқ емес. Эмпирикалық зерттеу әдісін пайдалану арқасында автор халықаралық тәжірибиені ескере отырып, Қазақстандағы трансферттік баға белгілеудегі салықтық бақылау ісіне салыстырмалы талдау жасады. Талдау нәтижесінде трансферттік баға белгілеу саласында қолданыстағы заңнама мен нормативтік актілер теория және практика жүзінде сыртқы экономикалық қатынастар саласындағы кәсіпкерлікке шектеу кемшіліктері бар екендігі туралы қорытындыға келді. Автор салық органдары мен бақылау астындағы субъектілер арасындағы мүдде қақтығысына алып келуіне ықпал ететін кемшіліктерді түзету жолында бірқатар ұсыныстар енгізді.

трансфертное ценообразование, налоговый контроль, законодательство, налогообложение, дифференциал, правовое регулирование, анализ, субъекты., transfer pricing, tax control, legislation, taxation, differential, legal regulation, analysis, subjects, трансферттік баға белгілеу, салықтық бақылау, заңнама, салық салу, дифференциал, құқықтық реттеу, талдау, субъектілер

1. Досмурзаева М. Трансфертное ценообразование в рамках BEPS: https://kapital.kz/gosudarstvo/48702/transfertnoe-cenoobrazovanie-v-ramkah-beps.html (дата обращения: 10 сентября 2018 г.).

2. Иванова К. Деньги делают ноги в офшорные зоны // Казахстанская правда. - 2005. - № 29-11. - С. 4.

3. Муканов А. Спорная цена // Деловой Казахстан. - 2007. - № 40. - С. 7.

4. Вареня В. Опыт применения трансфертного ценообразования в Казахстане // Международный Атлантический альянс, 31 августа 2013 г.: http://iaa.net.ua/opyt-primeneniya-transfertnogo-cenoobrazovaniya-v-kazaxstane/#_ftnref1 (дата обращения: 10 сентября 2018).

5. Керейбаев Г. Законодательное регулирование трансфертного ценообразования в Казахстане: http://www.roedl.net/ru/uk/publications/newsletters/newsletterarchive/newsletter_russland/newsletter_russland/newsletter_russland_september_oktober_2017_rossiiskii_informacionnyi_obzor_sentjabr_oktjabr_2017_g/novosti_v_evraziiskom_ehkonomicheskom_sojuze/z (дата обращения: 10 сентябрь 2018 г.).

6. Сериков Д. Инвесторы идут на спор // Atameken business channel. - 2018. - 11 июня.

7. Закон о трансфертном ценообразовании: принят 5 июля 2008 г. № 67-IV // Информационно-правовая система нормативно-правовых актов. - 2018.

8. Доскемпирова А. Оптимизация налогового регулирования при трансфертном ценообразовании: https://articlekz.com/article/13821 (дата обращения: сентябрь 2018).