Іле Алатау тау топонимикасының мәселелері
Аңдатпа
Қазіргі уақытта Қазақстанда тарихпен, географиямен, этнографиямен тығыз байланыста топонимика дамып келеді. Ол тарихи лексикологияда, диалектологияда, этимологияда, лингвистикалық географияда қолданылады. Бұл кейбір топонимдер архаизмдер мен диалектизмдерді тұрақты сақтауына байланысты. Топонимика - географиялық атаулар туралы ғылым. Топонимика терминологиясына қатысты географиялық атаудың шығу тегі этимология болып табылады. Өкінішке орай, Іле Алатауының шыңдары, асулары мен мұздықтары атауларының қазақстандық этиологиясы әлі күнге дейін атаулардың шығу тегі ғана емес, олардың пайда болу себептері де толық анықталғанға дейін алыс. Бүгінгі таңда Қазақстанда осы тақырыптағы іргелі ғылыми еңбек жоқ, ал Іле Алатауында топонимдердің жеке атауларының пайда болуын ашатын бірқатар ғалымдардың бірталай монографиялары бар. Біздің ойымызша, тау топонимдерін зерттеу және Іле Алатауының топонимикалық ландшафты туралы түсінік беру үшін белгілердің (критерийлердің) белгілі бір топтарын ескере отырып, олардың жіктелуін әзірлеу қажет. Тау топонимдерін жіктеуге ұқсас көзқарас топонимика саласындағы белгілі маман, география ғылымдарының докторы Е.М. Поспелов туризм топонимикасы үшін қолданған бірқатар белгілерге қайшы келмейді. Зерттеу үшін Іле Алатаудың топонимдерінің индикатор-терминдерін пайдалану маңызды. Ұсынылып отырған мақала Іле Алатаудың тау топонимикасының мәселелерін ғана емес, оларды шешуге арналған.
Кілт сөздер
топонимика,
транскрипция,
архаизмы,
диалектизмы,
терминология,
этиология,
этимология,
историческая лексикология,
диалектология,
топонимика,
транскрипция,
архаизмдер,
диалектизмдер,
терминология,
топонимдер,
этиология,
этимология,
тарихи лексикология,
диалектология,
toponymy,
transcription,
archaisms,
dialectics,
terminology,
toponyms,
etyology,
etymology,
historical lexicology,
dialectology
Әдебиет тізімі
1. Грудзинский М.Э. // Ленинская смена. - 1968. - 10 августа.
2. Рототаев П.С. Краткий словарь горных названий Кабардино-Балкарии. - Н.: Эльбрус, 1969. - С. 4.
3. Койчубаев Е. Краткий толковый словарь топонимов Казахстана. - Алма-Ата: Наука КазССР, 1974. - 275 с.
4. Горбунов А.П. Географические имена в горах Центральной Азии. - Алматы, 2004. - 112 с.
5. Горбунов А.П. Горы Центральной Азии. Толковый словарь географических названий и терминов. - Алматы, 2006. - 132 с.
6. Пальгов Н.Н. Современное оледенение Заилийского Алатау. - Алма-Ата, 1958. - 326 с.
7. Вуколов В.Н. По Северному Тянь-Шаню: горные туристские маршруты по Заилийскому и Кунгей Алатау: учеб. пособие. - Изд. 2-е, исп. и доп. - Алматы, 2006. - 344 с.
8. Гинатулин М. Земля и небо Жетысу. Лингвокраеведческий словарь. -Алматы: Раритет, 2010. - 336 с.
9. Сапаров К.Т. Павлодар обласы топонимдерiнiн калыптасуынын геоэколдогиялык астарлары: географ: ғыл. канд. дис.. автореферат. - Алматы, 2004. - 26 б.
Дәйектеу үшін:
Кораблев В.А.
Іле Алатау тау топонимикасының мәселелері. «Тұран» университетінің хабаршысы. 2019;(2):186-190.
For citation:
Korablev V.A.
Problems of Ile Alatau mountain toponymy. Bulletin of "Turan" University. 2019;(2):186-190.
(In Russ.)
Қараулар: 695