Қала және ауыл халқының көші-қонның аумақтық аспектісі

Мақалада авторлар қала және ауыл халқының көші-қонының аумақтық аспектісін зерттеді. Өңіраралық көші-қонды талдау елдегі ішкі көші-қон жағдайын бағалау үшін қажет. Статистикалық деректер негізінде Қазақстан Республикасының қала және ауыл халқының саны мен үлесіне талдау жасалды. Қазақстан өңірлері бойынша халықтың саралануы зерттелді. Отандық әлеуметтік-демографиялық көрсеткіштерді зерттеу негізінде көші-қон мен халық бір-бірінен өзара байланысты геодемографиялық терминдер деген тұжырым жасалды. Қазақстан Республикасы халқының өңіраралық көші-қон сальдосының талдауы өзекті болып табылады. Себебі демографиялық және экономикалық нәтижелер экономикалық даму деңгейіне қарамастан елдерге әсер етеді. Қазақстандағы көші-қон сипаты қазіргі кезеңде өзгерді, өйткені көші-қон құндылықтары, факторлары өзгерді. Көші-қон үдерістері – елдің әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуының нақты кезеңінің нақты нәтижесі. Бұл 1999–2019 жж. аралығындағы елорда халқының санын талдаумен расталады. Ішкі өңірлік көші-қонның өсуі демографиялық әлеуеттің өсуін қамтамасыз етеді. Ауылдық жерлерден еңбекке қабілетті жастағы адамдардың үздіксіз кетуі, зейнеталды және зейнеткерлік жастағы адамдардың ауылға қайтып келуі ауылдық жерлерде жас өзгерістерін, атап айтқанда халықтың демографиялық қартаюын қамтамасыз етеді. Бұл процесс еңбекке қабілетті халыққа демографиялық ауыртпалықты ұлғайтады, құнарлы жастағы адамдар санының төмендеуі есебінен бала тууды қысқартады.

1. Тапинос Ж. Международная миграция населения как фактор экономического развития // Статистика и учет миграции населения: научная серия: Международная миграция населения: Россия и современный мир / гл. ред. В.А. Ионцев. – М.: МАКС Пресс, 2001. – Вып. 8. – 100 с. – С. 56.

2. Герасименко Т.И., Родоман Б.Б. Миграции и этническое разделение труда // Миграционные процессы: проблемы адаптации и интеграции мигрантов: сб-к мат-лов IV Междунар. науч.-практич. конф. – Ставрополь: Изд-во Сев.-Кавк. фед. ун-та, 2018. – С. 11–24.

3. Закон Республики Казахстан № 477–IV ЗРК «О миграции населения»: принят 22.07.2011.

4. О Комплексном плане по решению проблем миграции, усилению контроля за миграционными потоками из сопредельных государств, созданию благоприятных условий для отечественных квалифицированных кадров с тем, чтобы не допустить их чрезмерного оттока на зарубежные рынки труда на 2014–2016 годы: утв. Постановлением Правительства Республики Казахстан 31 декабря 2013 г. № 1593.

5. Социально-экономическое развитие Республики Казахстан (краткий статистический бюллетень). Январь 2020 г. – Нур-Султан, 2020. – 76 с.

6. Волгин Н.А. Демография: учебник. – М.: РАГС, 2003. – 384 с.