Экономиканың құрылымдық трансформациясы: практикалық аспектілер

Мақаланың мақсаты – экономиканың құрылымдық трансформациясының практикалық аспектілерін қарастыру. Соңғы бірнеше онжылдықта барлық ұлттық экономикалар, олардың көлеміне, экономикалық құрылымына және басқа да саяси немесе экономикалық айырмашылықтарға қарамастан, құрылымдық өзгерістерге ұшырады. Құрылымдардың трансформациясы көптеген факторлармен, олардың ішінде институционалдық өзгерістер, технологиялық сипаттағы өзгерістер, ғылыми-техникалық прогресс нәтижелерін кеңінен енгізу, жаһандану және интеграциялық процестермен байланысты болды. Сонымен қатар, тіпті өзгерістер қызмет көрсету секторы үлесінің өсуінің, ауыл шаруашылығы мен өңдеу өнеркәсібі үлесінің төмендеуінің бірдей үрдісіне ие болғанына қарамастан барлық елдер үшін оң әсерін тигізбегенін атап өткен жөн. Бұл мақала әлемдегі құрылымдық өзгерістердің негізгі тенденциялары мен салдарын жүйелеуге әрекет болып табылады. Авторлар әлемдік экономика үшін диалектикалық маңызы бар «сервисизация» мен индустриализацияға ұмтылады деген болжам жасады. Құрылымдық өзгерістерді бағалау үшін біз 1990 ж. бастап 2019 ж. дейінгі кезеңде әлем елдерінің салалық құрылымындағы өзгерістер динамикасын зерттеу үшін Дүниежүзілік банктің деректеріне талдау жүргіздік, жаһандану бұл процестерге өте үлкен әсер етті, ол өзінің тетіктері арқылы дамыған әлемде ғана емес, дамушы елдерде де салалық пропорцияларды жылдам өзгертуге мүмкіндік берді, бұл ретте экономиканы «сервисизациялаудың» жалпы әлемдік үрдісін қалыптастырды. Авторлар Дүниежүзілік банк ұсынған әлемнің 180-нен астам елінің панельдік деректері негізінде регрессионалдық модель арқылы экономиканың әрбір секторының ЖІӨ-ге әсерін салыстырмалы талдау жасауға әрекет жасады.

1. Economic Transformation Database // URL: https://www.rug.nl/ggdc/structuralchange/etd/

2. World Development Indicators // https://databank.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD/1ff4a498/Popular-Indicators

3. Структура ВВП методом производства // https://stat.gov.kz /official/industry/11/statistic/6

4. Абдикаримова А.Т., Аймагамбетова Г.Б. Отдельные аспекты проявления «голландской болезни» в экономике Республики Казахстан // Central Asian Economic Review. – 2021. – № 2. – С. 22–41.

5. World Development Indicators: Structure of output // http://wdi.worldbank.org/table/

6. Lutz R., Spies M., Reusser D.E., Kropp J.P., Rybski D (2013). Characterizing the development of sectoral gross domestic product composition. Physical Review E, 88(1). doi: 10.1103/physreve.88.012804

7. Квасова Д.С. Теоретические аспекты секторного структурирования экономики / Д.С. Квасова // Вестник Брестского государственного технического университета. Серия: Экономика. – 2019. – № 3. – С. 39–44.

8. Marjanović V. et al. Structural changes and structural transformation in a modern development economy // Economic Themes. – 2015. – Т. 53. – № 1. – С. 63–82.

9. Красильщиков В.А. Деиндустриализация, реиндустриализация и развитие // Мировая экономика и международные отношения. – 2016. – Т. 60. – № 8. – С. 34–43.

10. Юдина Т.Н. Деиндустриализация и новая индустриализация (реиндустриализация): Россия и Китай // Теоретическая экономика. – 2015. – № 1(25).

11. Структурные изменения в российской экономике и структурная политика. Аналитический доклад под научным руководством Ясина Е.Г. – Москва, 2018. – 252 с.

12. Acemoglu D., Gancia G., Zilibotti F. Offshoring and Directed Technical Change // American Economic Journal: Macroeconomics. – 2015. – № 7(3). – С. 84–122.

13. The Routledge Handbook to Global Political Economy. Conversations and Inquiries. Edited by Ernesto Vivares. – Taylor & Francis Group. – New York, London. – 2020. – 921 c.