Машина жасау өндірісі қазақстан экономикасы өсуінің қозғаушы күші ретінде

Мақаланың мақсаты – интеграция жағдайында Қазақстанның машина жасау саласындағы өндірістік үдерістерді дамыту мәселелерін қарастыру, олардың дамуы саланың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, өндірістік, ақшалай және тауарлық капиталды шоғырландыруға, инновацияларды енгізуге, жоғары құнды өнімдер шығаруға және әлемдік нарықтарға шығуға мүмкіндік береді. Экономиканың энергия және материалдық сыйымдылығын, еңбек өнімділігі, инновацияның қалыптасу деңгейі, өнеркәсіптік өндірістің экологиялық қауіпсіздігі және елдің экономикалық қауіпсіздігі деңгейлерін анықтайтын машина жасау саласының өсу ерекшеліктері талданды. Ұлттық экономиканың «күрделенуіне» және максималды мультипликативті әсер мен сапалы экономикалық өсуге мүмкіндік беретін салаларды әртараптандыруға баса назар аудару қажеттілігі анықталып, дәлелденді. Жүргізілген зерттеулер негізінде автор Қазақстанда индустрияландырудың қозғаушысы ретінде машина жасаудың инновациялық дамуын жандандыруды ұсынды. Ел экономикасын өндіріс құралдарымен қамтамасыз ететін, өңдеуші өнеркәсіптің, отын-энергетика, көлік және логистика, экономиканың өндіруші салалары мен ауылшаруашылық салаларының дамуына ықпал ететін отандық машина жасаудың өсу қажеттілігі анықталып, негізделген. Зерттеуге сүйене отырып, авторлар экономиканың басқа салалары мен секторларында және жұмыс орындарында қосымша сұраныс тудыру арқылы белгілі бір саланың немесе сектордың тұтастай экономиканың өсуіне әсер ету дәрежесін көрсететін мультипликативті әсерді бөліп көрсетуді ұсынады. Машина жасауды дамытудың табыстылығы саланы мемлекеттік қолдау және ынталандыру шараларының тиімділігін арттыру бойынша ұсынылған бағыттарда айқындалған.

1. Указ Президента Республики Казахстан от 19 марта 2010 года № 958 «Об утверждении Государственной программы по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010-2014 годы». URL: https://zakon.uchet.kz/rus/docs/U100000958_ (дата обращения: 05.06.2021)

2. Указ Президента Республики Казахстан от 1 августа 2014 года № 874 «Об утверждении Государственной программы индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2015-2019 годы». URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=31588425_ (дата обращения: 05.06.2021)

3. Постановление Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2019 года № 1050 «Об утверждении Государственной программы индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2020–2025 годы». URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=32424143 (дата обращения: 05.06.2021)

4. Исследование Global Innovation 1000 в 2018 году. URL: https://www.strategyand.pwc.com/ (дата обращения: 05.06.2021)

5. Постановление Правительства Республики Казахстан от 14 апреля 2010 года № 303 «О Республиканской карте индустриализации на 2010–2014 годы» (с изменениями и дополнениями по состоянию на 11.08.2018 г.). URL: https://online.zakon.kz/ (дата обращения: 05.06.2021)

6. Постановление Правительства Республики Казахстан от 14 апреля 2010 года № 304 «Об утверждении Схемы рационального размещения производственных мощностей Республики Казахстан до 2015 года» (с изменениями и дополнениями от 15.03.2011 г.). URL: https://online.zakon.kz/ (дата обращения: 05.06.2021)

7. Послание Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева народу Казахстана. 10 января 2018 г. «Новые возможности развития в условиях четвертой промышленной революции». URL: https://www.akorda.kz/ru/ (Дата обращения: 05.06.2021)

8. Dolgikh А. Monitoring of introduction resources of the Kulunda arboretum and allocation of valuable gene pool for protective afforestation. World Ecology Journal. – 2018 – 8(1). – P. 29–42.

9. Kurmanov N., Aliyev U., Satbayeva A., Kabdullina G., Baxultanov D. Energy Intensity of Kazakhstan’s GDP: Factors for its Decrease in a Resource-export Developing Economy//International Journal of Energy Economics and Policy. – 2020. – No. 10(5). – P. 447–453.

10. Seitzhanov S., Kurmanov N., Petrova M., Aliyev U., Aidargaliyeva N. Stimulation of entrepreneurs’ innovative activity: evidence from Kazakhstan // Entrepreneurship and Sustainability Issues. – 2020. – No. 7(4). – P. 2615–2629.

11. Адахаев А. Машиностроение в Казахстане – итоги индустриализации за 10 лет. – ж. Капитал. Центр деловой информации. 14.04.2020. URL: https://kapital.kz/economic/

12. Муканова А. В условиях Индустрии 4.0 Казахстанская правда, 24 Сентября 2018. URL: https://kazpravda.kz/articles/view/v-usloviyah-industrii-40