Қазақстан Республикасында әйелдер кәсіпкерлігінің дамуына пандемияның әсері

COVID–19-дың таралуынан жарияланған пандемияның салдары бір жылдан кейін барлық саладағы, әсіресе денсаулық сақтау, экономика, білім беру, бизнес және т.б. салалардағы өзгерістерді көрсетті. Зерттеудің мақсаты – пандемияның Қазақстандағы әйелдер кәсіпкерлігінің дамуына әсерін, әйелдер бизнесі қандай салдарға тап болғанын, қандай шаралар қабылданғанын және олардың қаншалықты тиімді болғанын, оның ішінде жалпы кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау шараларын қарастыру. Егер 2019 ж. әйелдер мен ерлер басқаратын жобаларды қаржыландыруда айырмашылық болса (2019 ж. қаржыландырудағы гендерлік алшақтық 80%-ға жуық, ал 2020 ж. 96%-ды құрады), онда алдын ала 2020 ж. жағдай дағдарысты ерлер де, әйел-кәсіпкерлер де бірдей сезінетінін көрсетеді. Әзірге 2020 ж. арналған кейбір жедел деректер бар екенін ескере отырып, экономикалық шаралардың қайсысы неғұрлым тиімді, қайсысы тиімсіз болғанын бірден анықтау қиын, бұл пандемия кезеңінің аяқталмағанымен және олардың тиімділігі республика өңірлеріндегі эпидемиологиялық жағдайға байланысты. Негізінен шаралар шағын және орта бизнес субъектілерінің жеткіліксіз хабардар болуы, қандай да бір шаралар қолданылатын санатқа түспеуі, не көрсетілетін шаралар шығындармен салыстырғанда жеткілікті елеулі болмауы себептері бойынша тиімсіз болып табылады. Тұтастай алғанда, елдер қабылдайтын мемлекеттік қолдау шаралары кең ауқымды, бірақ барынша тиімді қаржылық шараларды қамтиды.

1. Gökhan Yilmaz & Ayşe Şahin. How does the COVID-19 outbreak affect the food and beverage industry in Turkey? Proposal of a holistic model, Journal of Foodservice Business Research. – 2021. DOI: 10.1080/15378020.2021.1883216.

2. Vanessa Ratten (2020). Coronavirus (covid-19) and entrepreneurship: changing life and work landscape, Journal of Small Business & Entrepreneurship, 32:5, 503-516. DOI: 10.1080/08276331.2020.1790167.

3. Popovic-Pantic, Sanja & Semenčenko, Dušica & Vasilic, Nikola. (2020). Women Entrepreneurship in the Time of COVID-19 Pandemic: The case of Serbia. DOI:10.28934/jwee20.34.pp. 23–40.

4. Указ Президента Республики Казахстан от 15 марта 2020 года № 285 «О введении чрезвычайного положения в Республике Казахстан».

5. Указ Президента Республики Казахстан от 16 марта 2020 года № 286 «О мерах по обеспечению социально-экономической стабильности», Указ Президента Республики Казахстан от 16 марта 2020 года № 287 «О дальнейших мерах по стабилизации экономики».

6. Меры, принимаемые в Казахстане для стабилизации экономики и поддержания общественного согласия в период пандемии. Режим доступа: https://prg.kz/pravmedia/webinars_list/3949-meryprinimaemye-v-kazahstane-dlya-stabilizacii-ekonomiki-i-podderzhaniya-obschestvennogo-soglasiya-vperiod-pandemii.html (дата обращения: 20.02.2021)

7. Убытки и прибыль: что потерял и что получит Казахстан в период пандемии / 01 октября 2020. Режим доступа: https://forbes.kz/process/economy/hvatit_li_sredstv_u_gosudarstva_na_vtoruyu_volnu_otvet_alihana_smailova/ (дата обращения: 16.02.2021)

8. Программа развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017-2021 годы «Еңбек» // «Казахстанская правда» от 21.11.2018 г., № 223.

9. АО «Фонд развития предпринимательства «Даму». Режим доступа: https://damu.kz/

10. International Trade Centre (2020). SME Competitiveness Outlook 2020: COVID-19: The Great Lockdown and its Impact on Small Business. ITC, Geneva. Report. Режим доступа: https://www.intracen.org/

11. The Mastercard Index of Women Entrepreneurs 2020 Report. Режим доступа: https://www.mastercard.com/