COVID–19 пандемиясының Қазақстан Республикасы халқының өмір сүру ұзақтығына әсері

Мақаланың мақсаты – COVID–19 пандемиясы жағдайында халықтың өмір сүру ұзақтығына әсер ететін факторларды анықтау. Бүгінде бүкіл адамзаттың және әр елдің алдында тұрған басты міндет – адам денсаулығын жақсарту және ұзарту. Денсаулық ең алдымен, адамның қалыпты өмірінің негізі болып табылады. Бұл адамдардың және жалпы елдің психикалық, физикалық және әлеуметтік-экономикалық әлауқатын көрсететін, яғни әлеуметтік, демографиялық және медициналық салаларды қамтитын көп өлшемді үрдіс. Сонымен қатар, адам денсаулығы – қоғамның, еңбек әлеуеті мен адами капиталдың ең маңызды мәселесі. Осындай мәселелерге байланысты бұл мақалада COVID–19 пандемиясы жағдайында Қазақстан Республикасындағы өмір сүру ұзақтығына әсер ететін факторлардың корреляциялық талдауы жүргізіледі. Бұл талдау бір жағынан халықтың өмір сүру ұзақтығы, екінші жағынан халықтың цифрлық сауаттылық деңгейі мен денсаулық сақтау шығындары арасында айтарлықтай және күшті өзара байланысы бар екенін көрсетеді. Барлық мамандықтағы дәрігерлердің саны мен медициналық қызметкерлердің саны сияқты факторлар халықтың өмір сүру ұзақтығына оң әсер етті. Аурухана төсектерінің және аурухана ұйымдарының саны сияқты факторлар өзара теріс байланысты көрсетті. Сондықтан адамдардың денсаулығын жақсарту, олардың өмір сүру ұзақтығын ұлғайту мақсатында цифрлық технологияларды, медициналық ақпараттық жүйелерді енгізуді, сондай-ақ халықтың цифрлық сауаттылығын арттыруды талап етеді.

1. Towards a new public health. URL: https://watermark.silverchair.com/1-1-1.pdf (дата обращения: 25.06.2021)

2. Цифровые технологии и кибербезопасность в контексте распространения COVID-19. URL: https://ach.gov.ru/upload/pdf/Covid-19-digital.pdf (дата обращения: 25.06.2021)

3. World Health Organization:Aglobal brief on hypertension: silent killer, global public health crisis. URL: https://www.who.int/publications/i/item/a-global-brief-on-hypertension-silent-killer-global-public-healthcrisis-world-health-day-2013 (дата обращения: 12.07.2021)

4. Bray F., Parkin DM. Evaluation of data quality in the cancer registry: Principles and methods. Part I: Comparability, validity and timeliness. European Journal of Cancer. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19117750/ (дата обращения: 14.07.2021)

5. The effect of National Healthcare Expenditure on Life Expectancy – School of Economics 2016. URL: https://smartech.gatech.edu/handle/1853/51648?show=full (дата обращения: 16.07.2021)

6. How Important Are Health Care Expenditures for life expectancy? A comparative, European Analysis. URL: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S152586101630559X#! (дата обращения: 18.07.2021)

7. Health Systems: Health, wealth and societal well-being, Maidenhead: Open University Press. URL: https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0007/164383/e96159.pdf (дата обращения: 22.07.2021)

8. Statistics of Health Protection: Main Indicators 2021. URL: https://stat.gov.kz/official/industry/63/statistic/7 (дата обращения: 02.08.2021)

9. Organization for Economic Co-operation and Development: Health expenditure and financing 2021. URL: https://stats.oecd.org/index.aspx?DataSetCode=SHA, (дата обращения: 04.08.2021)