Идустрия 4.0 даму жағдайында инвестицияларды мемлекеттік ынталандыру құралдары

Мақаланың мақсаты – ҒЗТКЖ мен инновацияны дамытуға инвестицияларды мемлекеттік ынталандыру әдістерін қарастыру. Үлкен төрттіктің сарапшыларының зерттеулері және халықаралық ұйымдардың есептері негізінде әртүрлі елдердегі, оның ішінде Қазақстанға ұқсас экономика құрылымы бар ҒЗТКЖ мен инновацияларға инвестицияларды мемлекеттік қолдау әдістері мен шараларын қолданудағы қазіргі заманғы үрдістерге шолу жасалды. Индустрия 4.0 элементтерінің дамуы мен өнеркәсіптік кәсіпорындардың цифрлық трансформациясы қазіргі инновациялық үрдістердің негізінде экономикалық өсу үшін үлкен маңызға ие. Пандемия кезінде экономикада, кәсіпкерлік субъектілерінің мінез-құлқында және адамдардың санасында дағдарыстық өзгерістер орын алуда, бұл мемлекеттің тұрақтылықты қамтамасыз етудегі және пандемиядан кейінгі кезеңде тұрақты даму тенденциясын қалыптастырудағы жобалық рөлін қамтамасыз етеді. Дағдарыстар, әдетте, жойқын зардаптардан басқа, инновацияларды енгізу мен дамудың сапалы жаңа технологиялық деңгейіне өту қажеттілігі мен мүмкіндіктерін тудырады. Қазіргі кезеңдегі кәсіпорындардың табысты инвестициялық шешімдерінің негізгі факторларының бірі – жаңа цифрлық технологияларды қолдану жылдамдығы болып табылады, олар жаңа өндіріс орындарын құруға инвестициялармен салыстырғанда әлдеқайда тиімді болып шығады. Инвестициялардың қайтарымы туралы белгісіздік жағдайында автор халықаралық тәжірибеде қабылданған фискалдық шараларды ҒЗТКЖ-ға инвестицияларды ынталандыру үшін, оның ішінде Қазақстанның базалық салаларында 4.0 индустриясын дамыту үшін қолдануды ұсынады. Инвестициялық ынталандырудың қарастырылған құрылымы орта мерзімді перспективада кәсіпорындардың қаржы ағындарына және мемлекеттік бюджеттің кірістеріне оң әсер ететін тау-кен металлургия және мұнай-газ секторындағы ірі жеке және ұлттық корпорациялардың инвестициялар көлемін ұлғайту үшін қолданылуы мүмкін. Автордың тұжырымдары өнеркәсіптік кәсіпорындардың цифрландыру жобаларын қаржыландыру кезінде мемлекеттік уәкілетті органдар мен компания басшыларын қызықтыруы мүмкін.

1. Указ Президента Республики Казахстан от 14 сентября 2020 года № 413 «О мерах по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 1 сентября 2020 года «Казахстан в новой реальности: время действий» // URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U2000000413

2. Joseph E. Stiglitz. The Pandemic Economic Crisis, Precautionary Behavior, and Mobility Constraints: An Application of the Dynamic Disequilibrium Model with Randomness. National Bureau of Economic Research (NBER) Working Paper No. 27992. October 2020 // URL: http://www.nber.org/papers/w27992

3. Ларичкин Ф.Д., Алимбетов У.С., Краузе Н.В. Горно-металлургический комплекс Казахстана: современное состояние и перспективы развития. – Научный журнал «Вестник университета «Туран». – № 2(86) – 2020.

4. Шталекер Т., Блобнер К.и др. Индустрия 4.0 в Казахстане: потенциал, перспективы и роль политики. Исследования для KIDI – Казахстанского Института Развития Промышленности. Fraunhofer-Institute for Systems- and Innovation Research ISI. Fraunhofer-Institut für Fabrikbetrieb und -automatisierung IFF. – Карлсруэ, Магдебург 25. – Август, 2017.

5. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Статистика науки // URL: stat.gov.kz/official/industry/24/statistic/7

6. UNESCO Science Report: The race against time for smarter development // URL: https://www.unesco.org/reports/science/2021/en/download-the-report

7. Ernst&Young Worldwide R&D Incentives Reference Guide. – July 1, 2021 // URL: https://www.ey.com/en_gl/tax-guides/worldwide-r-and-d-incentives-reference-guide

8. Köhler C., Laredo P., Rammer C. The Impact and Effectiveness of Fiscal Incentives for R&D. Nesta Working Paper No. 12/01. January 2012 // URL: https://media.nesta.org.uk/documents/the_impact_and_effectiveness_of_fiscal_incentives.pdf