Әлемдегі цифрлық қызметтер нарығын монополияға қарсы реттеудің қазіргі заманғы үрдістері

Мақалада 2018–2021 жж. цифрлық қызметтер нарығын дамытудың негізгі тенденциялары талданып, қарастырылды және көрнекі кестелер келтірілген. Мақаланың мақсаты – монополияға қарсы реттеу мен цифрлық нарықтағы бәсекелестікті дамытудың өзекті мәселесін ашу, цифрлық саланың әлемдік жай-күйінің даму қарқынын зерттеу болып табылады. Қазақстандағы, шет елдердегі цифрлық қызметтер нарығының қазіргі жай-күйіне және монополияға қарсы реттеуді дамытуға талдау жүргізу кезінде талдамалық және экономикалық-статистикалық әдістер, сондай-ақ деректерді тиімді іздеу, топтастыру, өңдеу және қорыту үшін ақпарат жинау және абстракциялау әдістері қолданылды. Қазір цифрлық қызметтер нарығы қарқынды дамуда және бүкіл әлемде интернет қолданушыларының белсенді өсуі байқалады. Онлайн-сатып алулар тұрақты түрде өсуде, ал COVID–19 коронавирус пандемиясы оның одан әрі өсуіне ықпал етіп жатыр. Тұтынушылардың, цифрлық нарық ойыншыларының, «жаңадан бастаушылардың» құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін, бәсекелестіктің тең және адал жағдайларын қамтамасыз ету үшін көптеген елдердің бәсекелестік органдары қолданатын реттеу тетіктерін қайта қарау қажеттілігі туындады. Жаңа қатысушылар ірі заманауи конгломераттармен тең бәсекеге түсе алатындай етіп, олардың нақты бизнес-модельдеріне назар аудару және деректерге қол жеткізуді реттеу арқылы цифрлық платформаларды қатаң реттеуді белсенді түрде орнату жүріп жатыр. «Делдалдардың» мінез-құлқына байланысты цифрлық нарықтардағы үстемдікті теріс пайдалану ережелеріне маңызды өзгерістер енгізілуде. Яғни, монополияға қарсы органдардың міндеті – осы саладағы бәсекелестікті дамыту және ынталандыру үшін қажетті жағдайлар жасау.

1. «Вся статистика Интернета и соцсетей на 2021 год – цифры и тренды в мире и в России». Юлия Сергеева. 02.02.2021. URL: https://www.web-canape.ru/business/vsya-statistika-interneta-i-socsetej-na-2021-god-cifry-i-trendy-v-mire-i-v-rossii/

2. «Вся статистика Интернета на 2020 год – цифры и тренды в мире и в России». Юлия Сергеева. 03.02.2020. URL: https://www.web-canape.ru/business/internet-2020-globalnaya-statistika-i-trendy/

3. «Digital trends 2019: Every single stat you need to know about the internet» Simon Kemp: January 30, 2019. URL: https://thenextweb.com/news/digital-trends-2019-every-single-stat-you-need-to-know-about-theinternet

4. Отчет по использованию социальных сетей, Интернета в целом и e-commerce на начало 2021. URL: https://cpa.rip/stati/digital-2021/

5. Основные социально-экономические показатели Республики Казахстан 3.07.2021. URL: https://stat.gov.kz/official/dynamic

6. Сколько часов в день казахстанцы сидят в Интернете? 12.09.2019. URL: https://forbes.kz/news/2019/09/12/newsid_208028%20

7. На сколько чаще казахстанцы стали сидеть в Интернете с введением ЧП? 06.05.2020. Владислав Кожухарь. URL: https://alma-ata.city/novosti-kazakhstana/16961/

8. 8 самых больших компаний онлайн-торговли в мире. 03.03.2021 URL: https://geografishka.ru/8-samyh-bolshih-kompanij-onlajn-torgovli-v-mire/

9. Казахстанцы могут торговать на Amazon. Что это даст стране? Дмитрий Галат 07.06.2021. URL: https://forbes.kz/blogs/blogsid_251461?utm_source=grf-eng&utm_medium=partner&utm_campaign=giraff.io

10. Обзор «Конкурентное (антимонопольное) регулирование на цифровых рынках» Евразийская экономическая комиссия – Проект – 2021. URL: http://www.eurasiancommission.org/ru/act/caa/cpol/konkurentpol/Documents/%D0%9E%D0%B1%D0%B7%D0%BE%D1%80.pdf