Жаңа нарықтық елдер дамуының институционалдық-экономикалық ортасындағы қайшылықтар: Қазақстан тәжірибесі

COVID–19 пандемиясымен күрделенген қазіргі циклдік ауысу көптеген елдердің экономикасында 30 жыл ішінде жинақталған жүйелік қайшылықтарға байланысты әлсіз буындарды анықтады. Қазақстан нарықтық қатынастарды ХХ ғ. аяғынан бастап қана құрып келе жатқан мемлекет ретінде экономикалық және саяси ғана емес, сонымен қатар институттық шығындардың шырмауында қалды. Ұлттың экономикалық дамуын тежейтін проблемалардың бірі – биліктің саяси амбициясы мен мемлекеттік бағдарламаларды іске асырудың нақты нәтижелері арасындағы қайшылықтар, қоғамдық сенімнің жоғалуы. Зерттеудің мақсаты – Қазақстанның экономикалық өсу сапасын бағалау. Институционалдық-экономикалық ортаға талдау жасауға және ел дамуының нақты көрсеткіштерін эконометрикалық бағалауға әрекет жасалды. Осы саладағы ғылыми мұра және әлеуметтік-экономикалық даму мәселелерін зерттеудегі заманауи ғалымдардың жаңа теориялық- әдіснамалық тәсілдері әдіснамалық негіз болды. Зерттеу объектісі – Қазақстанның экономикалық дамуы. Зерттеу нәтижелері: экономикалық дамуды зерттеудің теориялық және әдіснамалық тәсілдерін Тарихи- логикалық талдау және панельдік деректердің регрессиялық моделі негізінде ресми статистикада таңдалған көрсеткіштер деңгейінің жоғарылауы экономикалық өсуге аз дәрежеде әсер ететіндігі, яғни мемлекеттік бағдарламалардың мақсатты индикаторлары мен нақты нәтижелердің алшақтығы бар екендігі көрсетілген. Экономикалық артта қалуды негіздейтін қазақстандық даму моделінің институционалдық ерекшеліктері анықталды.

1. Kuznets S. National Income: Summary of Finding. The annals of the American Academy of Political and Social Science, 1946, no. 250(1).

2. Balobanov A.E., Golubev S.V. Kachestvo zhizni-klyuchevoy parametr sovremennoy strategii mirovogo goroda [Quality of life is a key parameter of the modern strategy of the world city]. Doklady uchastnikov yubileynogo X Obshcherossiyskogo foruma liderov strategicheskogo planirovaniya (17-18 oktyabrya 2011 g, Sankt-Peterburg). [Reports of the participants of the jubilee X All-Russian Forum of Strategic Planning Leaders (October 17-18, 2011y, St. Petersburg)], 2011. [in Russian].

3. Smith A. An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. Moscow: Eksmo, 2007.

4. Marx K. Capital: a critique of political economy. Moscow: Eksmo, 2017.

5. Lewis A.W. Theory of Economic Growth. Routledge library editions, 2013.

6. Schultz T.W. Investment in Human Capital. The Role of Education and of Research. New York: The Free Press, 1971.

7. De Soto H. Why capitalism triumphs in the West and is defeated in the rest of the world. Moscow: CJSC “Olymp-Business”, 2004. 94 p.

8. Nelson R., Winter S. Evolutionary theory of economic changes. Moscow, 2002. 513 p.

9. Stiglitz J. Public Sector Economy. Moscow: Infra-M. 1997.

10. Todaro M. Economic development. Moscow: Nauka, 1997. 737 p.

11. Happiness Index: Experts Checked the Well-Being of Kazakhstanis. URL: https://inbusiness.kz/ru/news/indeks-schastya-eksperty-proverili-samochuvstvie-kazahstancev.

12. Banerjee A., Duflo E. Poor economy. Radically rethinking ways to tackle global poverty. URL: https://www.getabstract.com/ru

13. Official website of the World Bank https://data.worldbank.org/

14. Official website of Statistics Committee of the Ministry of National Economy of the Republic of Kazakhstan https://stat.gov.kz/.

15. Official website of International Energy Agency https://www.iea.org/areas-of-work/global-engagement

16. Official website of National Bank of Kazakhstan https://nationalbank.kz/ru?switch=russian

17. The economy of Kazakhstan may return to the indicators of the times of the collapse of the USSR. Study. URL: https://informburo.kz/stati/ekonomika-kazahstana-mozhet-vernutsya-k pokazatelyam-vremyonrazvala-sssr-issledovanie.html.